Τι γνωρίζετε για τις ιστορικές σβάστικες, μια προϊστορία τελείως διαφορετική από τη ναζιστική χρήση της;

Το απόλυτο σύμβολο του κακού

 στις αθωότερες εκδοχές του.

Παρά το γεγονός ότι παραμένει ένα 

από τα πιο αναγνωρίσιμα σύμβολα του ρατσισμού, 

της τυραννίας και της μισαλλοδοξίας 

και χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα 

για να ενσταλάξει το δηλητήριο του μίσους, 

η σβάστικα έχει μακρά πορεία 

στο διάβα του ιστορικού χρόνου.

Άλλοτε ήταν βλέπετε σύμβολο καλοτυχίας

 και συναντιόταν στις τέσσερις γωνιές της οικουμένης, 

πριν διαβρωθεί από τη σύγχρονη 

ναζιστική χρήση του.

Πολλοί λαοί και πολιτισμοί χρησιμοποίησαν 

λοιπόν εκδοχές της σβάστικας εντός

της επικράτειάς τους, αν και αυτή έμελλε 

να μετατραπεί σε παγκόσμια αναγνωρίσιμο σύμβολο 

μόνο όταν φιγούραρε πάνω στη ναζιστική σημαία…

Ινδιάνοι

Σχέδια παρόμοια με τη σβάστικα χρησιμοποιούνταν

 εδώ και αιώνες από τους γηγενείς Βορειοαμερικανούς

 των νοτιοδυτικών πολιτειών, που χρονολογούνται

 από τα αρχαία χρόνια. 

Στη μυθολογία των Ναβάχο, 

το «κούτσουρο που στροβιλίζεται», όπως το έλεγαν, 

συμβόλιζε την ακμή και την ευημερία, 

ενώ σε άλλα ινδιάνικα φύλα αντιπροσώπευε 

τους τέσσερις ανέμους ή τις τέσσερις διευθύνσεις.

 Το σύμβολο εμφανίστηκε από τα τέλη του 19ου αιώνα 

στα παραδοσιακά χαλιά των Ναβάχο και υιοθετήθηκε

 κατόπιν από τους μη αυτόχθονες κατοίκους

 του Νέου Κόσμου ως σύμβολο καλοτυχίας.

Από εξορυκτική εταιρία μέχρι και το Πανεπιστήμιο

 του Νέου Μεξικού, πολλοί λευκοί άποικοι

 στην Αμερική βρήκαν το σύμβολο 
της καλοτυχίας ακαταμάχητο, 
αν και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, 

οι Ναβάχο, οι Απάτσι, οι Χόπι και άλλες φυλές 

το εγκατέλειψαν εξαιτίας της σύνδεσής του με τους Ναζί. 

Στα πρόσφατα χρόνια έχει γεννηθεί ένα κίνημα 

για την αναβίωση του παραδοσιακού 

αμερικανικού συμβόλου…

Βόρεια Ευρώπη

Τόσο στη Σκανδιναβία όσο και στη Βαλτική, 

η σβάστικα θεωρούταν σύμβολο καλοτυχίας 

για χιλιετίες, εμφανιζόμενη διαρκώς 

σε κεραμικά και ρούνους. 

Σουηδοί και φινλανδοί ευγενείς την είχαν υιοθετήσει 

στους θυρεούς και τα οικόσημά τους.

 Και βέβαια το 1918 μια μπλε σβάστικα 

σε λευκό φόντο υιοθετήθηκε ως έμβλημα 

της φινλανδικής πολεμικής αεροπορίας, 

αν και εγκαταλείφθηκε μετά το τέλος 

του Β’ Παγκοσμίου…

Βουδισμός

Στον βουδισμό, η σβάστικα παραμένει σημαντικό

 θρησκευτικό σύμβολο, καθώς συμβολίζει 

το πνεύμα και τις εκδηλώσεις του.

 Διαφορετικά χρώματα μάλιστα
 στη σβάστικα αντιπροσωπεύουν
 διαφορετικά νοήματα, 

που κυμαίνονται από άπειρες ουράνιες αρετές 

μέχρι και άπειρη ευημερία. 

Διαφορά υπάρχει ταυτοχρόνως και μεταξύ 

της δεξιόστροφης και αριστερόστροφης σβάστικας, 

η οποία έχει εμφανιστεί ακόμα και στην καρδιά

 των αγαλμάτων του Βούδα (ή την πατούσα του).

Στον θιβετιανό βουδισμό, η σβάστικα κατέχει 

ακόμα σημαντικότερη θέση, συμβολίζοντας εκεί 

το αιώνιο και το απαράλλακτο, ενώ 

στην κινεζική εκδοχή της θρησκείας πιστεύεται ότι 

η σβάστικα έχει προέλθει από το βασίλειο του ουρανού. 

Και βέβαια τα ιερά κείμενα του ιαπωνικού 

και κινεζικού βουδισμού συνήθιζαν να ξεκινούν

 με μια σβάστικα στην προμετωπίδα…

Ινδουισμός

Στη βεδική παράδοση του αρχαίου ινδουισμού, 

η σβάστικα πηγάζει από τη σανσκριτική ρίζα «σβάστι», 

που σημαίνει ευημερία, καλοτυχία. 

Οι απαρχές της συνδέονται με τη λατρεία του Ηλίου 

στους πολιτισμούς της κοιλάδας του Ινδού, 

αν και βρήκε τον τρόπο να περάσει με διάφορους 

τρόπους στην ανάπτυξη της νέας πίστης του ινδουισμού, αντιπροσωπεύοντας πια τον δημιουργό θεό Βράχμα

 και τις δύο του εκδηλώσεις ως γενεσιουργού όντος.

Οι τέσσερις βραχίονες της ινδουιστικής

 σβάστικας αντικατοπτρίζουν διάφορες τελετουργίες,

 από τις τέσσερις Βέδες και τους τέσσερις σκοπούς 

της ζωής μέχρι τα τέσσερα στάδια του βίου 

και τις τέσσερις διαστάσεις του Σύμπαντος. 

Σε επίπεδο συμβολισμού, συνδέεται επίσης στενά 

με τη λατρεία του θεού Γκανέσα…

Γαμμάδιον

Ένα αρχαιοελληνικό σύμβολο που θυμίζει πολύ

 τη σβάστικα ήταν το γαμμάδιον ή τετρασκελιον

 (ή τετραγάμμα) και επρόκειτο για μυστικιστικό

 λατρευτικό σύμβολο της καλοτυχίας, της μακροζωίας, 

της ευδαιμονίας και πολλών ακόμη. 

Οι πρωτοχριστιανοί το χρησιμοποίησαν μάλιστα 

ως αναπαράσταση του ιερού σταυρού στα χρόνια 

των ρωμαϊκών διώξεών τους.

Αν και πολύ πριν τη χριστιανοσύνη, το γαμμάδιον 

ήταν κοινό μοτίβο στους λαούς της Μεσογείου 

και συναντάται τόσο στους Μινωίτες 

και την κλασική κατόπιν αρχαιότητα

 όσο και τους Φοίνικες, τους Ετρούσκους κ.λπ.

ΠΗΓΗ