Η ρομποτική είναι σημαντικός κλάδος της επιστήμης
του μηχανικού με πολλές εφαρμογές σε τομείς
της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως
η βιομηχανία, η γεωργία, η παιδεία, η ιατρική κ.ά.
Κύριος στόχος της είναι η εξοικονόμηση
ανθρώπινης ενέργειας και προπαντός η διαρκής βελτίωση
της ακρίβειας των συγκεκριμένων εφαρμογών.
Ο Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.), μεγάλος φιλόσοφος
και πανεπιστήμων, φαίνεται ότι είχε προβλέψει
ακόμη και το ρομπότ.
Αναζητώντας τις ρίζες του ρομπότ,
εκτός από τη μυθολογία* πρέπει να ανατρέξουμε
στο ενδιαφέρον των αρχαίων Ελλήνων επιστημόνων
για την τεχνολογία ξεκινώντας από το Θαλή το Μιλήσιο
και φθάνοντας στον Αριστοτέλη.
Ο Θαλής, ένας από τους επτά σοφούς της
Ελλάδος, θαυμάζεται τόσο ως μηχανικός
όσο και ως φιλόσοφος και αστρονόμος.
Είναι ο πρώτος που προέβλεψε
την έκλειψη του ηλίου το 585 π.Χ.
Ο Πλάτων τον αποκαλεί «ευμήχανο στις τέχνες».
Ο Αριστοτέλης στο βιβλίο του «Μηχανικά» θαυμάζει
ότι γίνεται για την τέχνη προς το συμφέρον
του ανθρώπου με τη βοήθεια της επιστήμης.
Σε ένα άλλο βιβλίο τα Πολιτικά, ασχολείται
με τη δουλεία την οποία θεωρεί απαραίτητη
για την οικονομική ζωή των πόλεων – κρατών.
Ακόμη και ο πόλεμος κατά τον Αριστοτέλη
είναι νόμιμο μέσο για την ανεύρεση δούλων,
στην εργασία των οποίων
βασιζόταν η οικονομική ανάπτυξη.
Το έργο του Αριστοτέλη, που επηρέασε
καθοριστικά τη σκέψη του πολιτισμένου κόσμου,
έγινε γνωστό στην εξερχόμενη από το μεσαίωνα
ευρωπαϊκή δύση, χάρη στους Έλληνες λόγιους
που κατέφυγαν εκεί κυρίως μετά την άλωση της Πόλης,
αλλά και χάρη στους Άραβες, στη γλώσσα των οποίων
είχε μεταφραστεί από τον 8ο αιώνα.
Δικό μας σχόλιο:
*Προφανώς, γράφοντας τη μυθολογία
αναφέρεται και στην Ιλιάδα όπου ο Όμηρος
περιγράφοντας, για παράδειγμα, το εργαστήριο
του Ηφαίστου αναφέρει πολλά παράξενα
(φυσερά που αυξομείωναν την ένταση της φλόγας
ανάλογα και σύμφωνα με αυτό
που σκεφτόταν ο Ήφαιστος
αλλά και δύο γυναίκες υπηρέτριες - ρομπότ
που ήταν για πολλές χρήσεις
και για να μην αναφέρω λεπτομέρειες
κάνετε τον κόπο να βρείτε το κείμενο
έστω και σε μετάφραση)
Η μεγαλοφυΐα, του εκτός των άλλων, φαίνεται
και από την αποτύπωση του δένδρου της φύσεως,
όπου ξεκινά από τα κατώτερα φυτά, περνάει
στα μαλάκια, τα αρθρόποδα, τα ερπετά, τα θηλαστικά
και φθάνει στον άνθρωπο.
Μαζί με τον Σωκράτη και τον Πλάτωνα,
που ήταν δάσκαλός του, συναποτελούν την τριάδα
των μεγαλύτερων φιλοσόφων της ανθρωπότητας.
Γράφει στα «Πολιτικά» του (c1253 b 34):
«ώσπερ τα δαιδάλου φασίν ή τους του ηφαίστου
τρίποδας, ους φασιν ο ποιητής αυτομάτους θείον
δύεσθαι αγώνα, ούτως αι κερκίδες εκέρκιζον αυταί
και τα πλήκτρα εκιθάριζεν, ουδέν αν έδει
ούτε τοις αρχιτέκτοσιν υπηρετών ούτε
τοις δεσπόταις δούλων».
δηλαδή, αν κάθε όργανο μπορούσε, κατά διαταγή,
να εργαστεί μόνο του, αν η σαΐτα του αργαλειού
μπορούσε να υφάνει μόνη της, αν το δοξάρι
μπορούσε να κινήσει μόνο επάνω στη λύρα,
οι επιχειρηματίες δεν θα είχαν ανάγκη από εργάτες,
ούτε οι αφέντες από δούλους.
Το κείμενο αυτό είναι μια ιδιοφυής πρόβλεψη της
σημερινής τεχνολογίας του ρομπότ, η οποία άνοιξε
νέους ορίζοντες και στην εξέλιξη
της ιατρικής επιστήμης.
Τα τελευταία χρόνια, χάρη στη ρομποτική
τεχνολογία, γίνονται εγχειρήσεις με πολύ μεγάλη
ακρίβεια. κι εννοείται πως αυτή η τεχνολογία
αντικαθιστά τον άνθρωπο με τη θέλησή του
και δεν τον υποκαθιστά.
Είναι ο χειρουργός, για παράδειγμα,
είναι αυτός που ελέγχει τους βραχίονες του ρομπότ
κατά την εγχείρηση.
Το λύκειο Αθηνών του Αριστοτέλη
ήταν ένα ερευνητικό κέντρο μελέτης
όλων των επιστημών.
Παρ’ ότι γιατρός ο ίδιος ο Αριστοτέλης,
δεν είχε απήχηση στους γιατρούς της εποχής του,
γιατί ενδιαφέρθηκε περισσότερο για τη βιολογία
και τη Ζωολογία.
Εν τούτοις είναι ο πρώτος που ασχολήθηκε
με τη μελέτη της ανατομίας στα ζώα.
Θεωρείται θεμελιωτής της βιολογίας.
Ο Δαρβίνος μάλιστα είπε πως
«όλοι οι σύγχρονοι βιολόγοι μπορούν να θεωρηθούν
μαθητές μόνο του Αριστοτέλη».
Ο Αριστοτέλης ως δάσκαλος - παιδαγωγός
του Μεγάλου Αλεξάνδρου επί τρία χρόνια,
μαζί με την καλλιέργεια της πολιτικής του
σκέψης, μύησε τον μαθητή του στις αξίες
της ελληνικής κλασικής παιδείας.
Γι’ αυτό και στις εκστρατείες του, που είχαν έντονη
και καθοριστική την πολιτιστική τους διάσταση,
τον ακολουθούσε ομάδα πνευματικών συμβούλων
και επιστημόνων, ενώ ο ίδιος δεν αποχωριζόταν
τον Όμηρο.
Η πολιτιστική του παιδεία έδωσε καρπούς κυρίως
στην περίοδο των Πτολεμαίων, καθώς αυτοί έδωσαν
μεγάλη σημασία στις επιστήμες, στις τέχνες
και στα γράμματα, δημιουργώντας
το Μουσείο (Ινστιτούτο Έρευνας) και τη μεγάλη
βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας με πρότυπο
το λύκειο του Αριστοτέλη και οι δύο μεγάλες
βιβλιοθήκες των ελληνιστικών χρόνων,
της Αλεξάνδρειας και της Περγάμου, είχαν
ως πρότυπο τη βιβλιοθήκη του Αριστοτέλη
στο λύκειο.
ΑΠΕΙΚΟΝΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕΡΙΚΕΣ
ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΥΤΟΜΑΤΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ
ΤΟΥ ΗΡΩΝΟΣ
ΠΟΥ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ
ΣΤΗΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ
Μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου
έφυγε από την Αθήνα κατηγορηθείς ως άθεος
και πήγε στη Χαλκίδα, πατρίδα της μητέρας του,
όπου και πέθανε ένα χρόνο αργότερα.
Η σύγκρουση πολιτικής και επιστήμης,
όπως βλέπουμε, έχει το ιστορικό της βάθος.
Βασίλειος Χ. Γολεμάτης
Ομότιμος καθηγητής Χειρουργικής
Πανεπιστημίου Αθηνών.
