1ο Γεγονός
Περισσότεροι από 3 εκατομμύρια Ανατολικογερμανοί κατάφεραν να διαφύγουν
προς τη Δυτική Γερμανία μεταξύ 1945 και 1961, οι περισσότεροι μέσω Βερολίνου,
την ώρα που η Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας (ΛΔΓ) σταδιακά ενίσχυε
όλο και περισσότερο τα σύνορα της και αντίστοιχα περιόριζε τις μετακινήσεις
των πολιτών της.
Ο αριθμός των φυγάδων αντιστοιχεί στο ένα πέμπτο του τότε πληθυσμού της ΛΔΓ.
Ήταν οι νεότεροι, οι πιο δυναμικοί και άνηκαν στην καλύτερα
μορφωμένη τάξη της κοινωνίας της Ανατολικής Γερμανίας.
Η Μόσχα ήταν δυσαρεστημένη με αυτό το φαινόμενο φυγής,
και ο σοβιετικός ηγέτης Γιούρι Αντρόποβ επέκρινε δριμύτατα την ηγεσία
της ΛΔΓ επειδή αδυνατούσε “να μιλήσει την γλώσσα των διανοούμενων”.
2ο Γεγονός
50.000 Βερολινέζοι – γνωστοί ως Graenzgenger – διέσχιζαν καθημερινά το τείχος
για να εργαστούν στη Δύση, λαμβάνοντας μεγαλύτερες αποδοχές, ενώ ζούσαν
σε εργατικές κατοικίες, και δεν συνέβαλλαν στην Ανατολική οικονομία.
Ωστόσο, αυτό δεν ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα.
Χάρη στην δυνατότητα που είχε η Δυτική Γερμανία να εμπορεύεται
ένα ευρύτερο φάσμα καταναλωτικών αγαθών, δημιουργήθηκε μια διαφορά
κατά τέσσερις με έξι φορές της νομισματικής αξίας του ανατολικού μάρκου
με το δυτικό νόμισμα.
Αλλά καθώς η σοσιαλιστική οικονομία επιδοτούσε σκόπιμα βασικά
καταναλωτικά αγαθά στην Ανατολική Γερμανία, σε συνδυασμό με την δύναμη
του δυτικού νομίσματος, η διαφορά στις τιμές βασικών καταναλωτικών
προϊόντων ήταν ακόμη πιο αισθητή.
Αυτό οδήγησε τους Graenzgenger να ανταλλάσσουν τα χρήματα τους
στην μαύρη αγορά και όχι μόνο αυτοί αλλά και οι Δυτικοί Βερολινέζοι,
εύκολα να αγοράζουν εξευτελιστικά φθηνά ανατολικά προϊόντα, εφόσον βεβαίως
δεν σκόπευαν να αγοράσουν παπούτσια Αdidas, ή αυτοκίνητα Volkswagen.
3ο Γεγονός
Το τείχος του Βερολίνου χώριζε την πόλη και ιδεολογικά.
Φανταστείτε το μισό Λονδίνο να μεταφέρεται στη μέση της Τεχεράνης,
ή τη μισή Σεούλ στην Πιονγιάνγκ..
Η σύγκριση ήταν εκπληκτική και ενδεικτική των πλεονεκτημάτων
και των αδυναμιών του κάθε καθεστώτος.
Η ίδια η ύπαρξη μιας πόλης πιο επιθυμητής και ευημερούσας, ένα βήμα
από την Ανατολικογερμανική ηγεσία προβόκαρε την αποτελεσματικότητά της.
Ένα ιδεολογικό πλαίσιο ήταν απαραίτητο για να τεκμηριώσει τις διαφορές.
Το Τείχος του Βερολίνου ονομάστηκε από το Ανατολικό μπλοκ
ως ο Αντιφασιστικός Αμυντικός Προμαχώνας, με στόχο την αποτροπή εισόδου
στο Βερολίνο εχθρικών στοιχείων.
Τελικά όμως, κρατούσαν τους Ανατολικούς από το να διαφύγουν στη Δύση.
4ο Γεγονός
Από την άλλη πλευρά, ο Γουίλιαμ Μπραντ, δήμαρχος του Βερολίνου
και στην συνέχεια καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας, βάφτισε
την οχυρωματική κατασκευή το “Τείχος της Ντροπής”.
Ο όρος γρήγορα υιοθετήθηκε από τα δυτικά μέσα ενημέρωσης.
5ο Γεγονός
Ενώ οι παγκόσμιες δυνάμεις ήταν μπλεγμένες ανάμεσα σε μυριάδες
γεωστρατηγικές διαπραγματεύσεις και τελεσίγραφα σχετικά με το μέλλον
της Γερμανίας, και ειδικότερα για το καθεστώς του Βερολίνου,
το τείχος σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε σιωπηρά και ταχύτατα,
με έγραφα που τεκμηριώνουν πως τα ακριβή αρχιτεκτονικά σχέδια
ανακοινώθηκαν στα ανώτερα στελέχη του ΛΔΓ λιγότερο από μια βδομάδα
προτού ξεκινήσουν οι εργασίες κατασκευής.
6ο Γεγονός
Παρατίθενται τα συνοπτικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν το ιστορικό Τείχος,
λίγο προτού γκρεμιστεί το 1989:
Συνολική περίμετρος – 155 χμ.
Ηλεκτρική περίφραξη: 127,5 χμ.
Φυλάκια επιτήρησης: 302
Στρατιώτες σε επιφυλακή: 11.000
Στρατιώτες του Ανατολικού Βερολίνου , 1961
(wikipedia.org/German Federal Archive)
7ο Γεγονός
Στην πραγματικότητα, το Τείχος δεν χτίστηκε ως μια ενιαία
προ-σχεδιασμένη δομή, αλλά από μια σειρά τεσσάρων διαφορετικών τοίχων,
ξεκινώντας με δύο συρματοπλέγματα, και στη συνέχεια με δύο τοίχους από μπετόν.
Η τελευταία από αυτές, η εικονική Grenzmauer 75, απαρτιζόταν
από τις γκράφιτι-κοσμείται (στη δυτική πλευρά) τσιμεντόλιθους
που εξακολουθούν να συνδέονται συνήθως με το Τείχος του Βερολίνου.
8ο Γεγονός
Μέσα στο Τείχος, κατά ειρωνικό τρόπο, είχε απομείνει μια εκκλησία
του 19ου αιώνα, ο ναός της “Συμφιλίωσης”.
Το ποίμνιο του ναού ήταν κυρίως Δυτικογερμανοί και όταν ο ναός κατέληξε
να βρίσκεται στην αθεϊστική ανατολική πλευρά, μόνο οι στρατιώτες έμειναν
να τον επισκέπτονται.
Έτσι, το 1985, η στρατιωτική ηγεσία αποφάσισε να κατεδαφίσει
το θρησκευτικό μνημείο με την χρήση δυναμίτιδας, καθώς έκριναν
πως εμπόδιζε την ορατότητα στα παρακείμενα φυλάκια.
Μετά την πτώση του Τείχους, ένα νέο, μοντέρνο κτίριο κτίστηκε
στην παλιά τοποθεσία, η οποία έχει γίνει ένα από τα ορόσημα
του επανενωμένου Βερολίνου.
9ο Γεγονός
Συνολικά, περίπου 5.000 άνθρωποι πιστεύεται ότι διέφυγαν μέσω
του Τείχους του Βερολίνου κατά τη διάρκεια της ύπαρξής του, ενώ
επιχείρησαν να διαφύγουν περίπου 10.000 ακόμη.
Επί χρόνια, ιστορίες για τολμηρές αποδράσεις έγιναν το αγαπημένο θέμα
των Δυτικών Μέσων Ενημέρωσης.
Η ευρηματικότητα ορισμένων περιπτώσεων έκανε πραγματικά το γύρω του κόσμου.
Όπως η περίπτωση ενός ακροβάτη που κρεμάστηκε από ένα καλώδιο
υψηλής τάσης, ή ένας οδηγός που έκοψε το παρμπρίζ του αυτοκινήτου του
και πέρασε κάτω από την μπάρα του σημείου ελέγχου, έχοντας μάλιστα κρύψει
τη μάνα του στο πορτμπαγκάζ.
Όμως το απόλυτο σύμβολο φυγάδων ήταν οι Hans Strelczyk και Gunter Wetzel,
οι οποίοι κατασκεύασαν ένα αυτοσχέδιο αερόστατο
και πέταξαν πάνω από το τείχος το 1979.
10ο Γεγονός
Το Τείχος του Βερολίνου έπαψε να υπάρχει κατά λάθος.
Günter Schabowski, ο εκπρόσωπος του υπό κατάρρευση γερμανικού καθεστώτος,
ανακοίνωσε την απελευθέρωση των μετακινήσεων – οι πολίτες δεν χρειαζόταν
να δηλώσουν τον λόγο για να περάσουν την συνοριακή γραμμή- σε μια συνέντευξη
τύπου που έδωσε στις 18:53 στις 9 Νοεμβρίου, 1989.
Όταν ρωτήθηκε πότε οι κανονισμοί θα τίθονταν σε ισχύ, είπε «Αμέσως!»
Αργότερα το ίδιο βράδυ, η κυβέρνηση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας
προσπάθησε να ανακαλέσει την ανακοίνωση, καλώντας τους πολίτες
να σχηματίσουν μια ομαλή σειρά αναμονής στο γραφείο μετανάστευσης,
το επόμενο πρωί.
Αλλά ήδη ήταν πολύ αργά.
Τα μέσα ενημέρωσης στη Δυτική πλευρά, που είχαν μεταδώσει
την ανακοίνωση Schabowski ζωντανά, ερμήνευσαν κατά λέξη τις δηλώσεις του,
όπως έκαναν και χιλιάδες Βερολινέζοι, από την ανατολική και τη δυτική πλευρά.
Το αποτέλεσμα ήταν το Τείχος να καταληφθεί από χιλιάδες κόσμου εκατέρωθεν,
με του φύλακες να κοιτούν αποσβολωμένοι και ανίκανοι να αντιδράσουν
την λαοθάλασσα που τους πολιορκούσε.
Μετά από 28 χρόνια όπου δεν χρειάστηκε να κάνουν τίποτα, για πρώτη φορά
ήρθε διαταγή τα στρατεύματα να πάρουν θέσεις σε πλήρη επιφυλακή,
αλλά ουδέποτε κάποιος από τους διοικητές έδωσε την εντολή να πυροβολήσουν
προς το πλήθος.
Άλλωστε μια τέτοια εντολή πιθανώς να ήταν ανεφάρμοστη.
Μέσα σε λίγες ώρες από το άνοιγμα του Τείχους, καθώς και καθ’ όλο
το επόμενο έτος, ακτιβιστές κατά του τείχους εμφανίζονταν με σφυριά
και καλέμια προσπαθώντας να εξαφανίσουν το κομμάτι της μαύρης ιστορίας
που τους στοίχειωνε.
Η πτώση του Τείχους έσπασε το μισητό οχυρωματικό σύμβολο
σε δεκάδες χιλιάδες κομμάτια τα οποία κατέληξαν στην προσωπική συλλογή
ανθρώπων που θέλησαν να κρατήσουν “ένα κομμάτι ιστορίας”.
Δικό μας σχόλιο:
Είναι κάποιοι ικανοί να μας πουν ότι
το τείχος το έχτισαν οι Ανατολικοί
για να μην εισέρχονται
στον Σοσιαλιστικό τους παράδεισο
οι Γερμανοί της Δυτικής Γερμανίας.
