Η επίσκεψη των ηθοποιών στο γραφείο
του δικτάτορα Παπαδόπουλου,
το αυγό του Βουτσά
και η σύλληψη του Παράβα.
Η πρώτη μου σκέψη ήταν να επικοινωνήσω
με τη Μάρω Κοντού… Αφού της περιέγραψα
τη φωτογραφία στην οποία ήταν παρούσα και η ίδια,
της ζήτησα να θυμηθεί τη στιγμή.
«Ίσως είναι από κάποια περιοδεία», απάντησε διστακτικά. «Πιθανότατα ήταν Πάσχα.
Ωστόσο δεν μπορώ να σας πω με βεβαιότητα…», συμπλήρωσε
από την άλλη πλευρά του τηλεφώνου.
«Μιλήστε καλύτερα με το γιο του Κωνσταντάρα, ίσως εκείνος να θυμάται
περισσότερα», με προέτρεψε.
Γράφει ο Γιώργος Λαμπίρης
Αφού εντόπισα το γιο του Λάμπρου Κωνσταντάρα, Δημήτρη, μου ζήτησε
να του στείλω τη φωτογραφία να τη δει. Λίγη ώρα αργότερα είχε θυμηθεί τα πάντα...
«Είναι 1968», αφηγείται ο δημοσιογράφος. «Μία αντιπροσωπεία ηθοποιών
είχε επισκεφθεί το δικτάτορα Παπαδόπουλο στο γραφείο του,
παρουσιάζοντάς του μία σειρά αιτημάτων».
Η συγκεκριμένη ομαδική φωτογραφία στην οποία εικονίζονται διάσημοι ηθοποιοί
της εποχής έκανε αισθητή την παρουσία της στο διαδίκτυο, ενώ κατά καιρούς
προκάλεσε αρκετά σχόλια σε σχέση με το ρόλο και την παρουσία των διασήμων
επί δικτατορίας. Εάν παρατηρήσετε τα πρόσωπα στη φωτογραφία θα εντοπίσετε
από τα αριστερά προς τα δεξιά τους: Νίκο Χατζίσκο, Δημήτρη Παπαμιχαήλ,
Ελένη Χατζηαργύρη, Μαίρη Αρώνη, Μάρω Κοντού και Γιώργο Οικονομίδη
στην πρώτη σειρά. Στη δεύτερη θα δείτε παραταγμένους τον Κώστα Μουσούρη,
τον Αλέκο Λειβαδίτη, το Λάμπρο Κωνσταντάρα και τον Παντελή Ζερβό.
Ο Λάμπρος Κωνσταντάρας ωστόσο δεν είχε καμία σχέση με τη Χούντα,
όπως λέει ο γιος του. Σε ό,τι αφορά στις πολιτικές του πεποιθήσεις,
ήταν δεξιός, καραμανλικός συγκεκριμένα.
«Ο πατέρας μου βρέθηκε εκεί αφελώς. Τσακωθήκαμε»
«Αυτός που φαίνεται μεταξύ Οικονομίδη και Κοντού είναι ο θεατρικός συγγραφέας,
Ναπολέων Ελευθερίου», προσθέτει ο Δημήτρης Κωνσταντάρας.
«Απ΄όλους αυτούς, φιλικά προσκείμενοι στο καθεστώς της 21ης Απριλίου
ήταν μόνο ο Ζερβός και ο Οικονομίδης,
οι οποίοι είχαν την πρωτοβουλία της επίσκεψης.
Ο πατέρας μου βρέθηκε εκεί αφελώς, τσακωθήκαμε μετά -ήμουν τότε 20 χρονών!
- κι όταν δημοσιεύτηκαν οι φωτογραφίες, άκουσε τα σχολιανά του,
το μετάνιωσε πικρά. Πήγε να πεθάνει από τη στεναχώρια του»,
συμπληρώνει, περιγράφοντας τη διαδρομή της ασπρόμαυρης φωτογραφίας.
Ο Δημήτρης Κωνσταντάρας σχολιάζει, ότι το καθεστώς της χούντας
καλούσε ηθοποιούς, ποδοσφαιριστές ή διάσημους της εποχής σε εκδηλώσεις
που διοργάνωνε. Στη συνέχεια ο δικτάτορας φρόντιζε να φωτογραφίζεται
μαζί τους με σκοπό να αποσπά την έξωθεν καλή μαρτυρία για να γίνεται
συμπαθής στον κόσμο. «Συνήθως η πρόσκληση απευθυνόταν σε πρόσωπα
αναγνωρίσιμα, δεξιών πολιτικών φρονημάτων.
Η Χούντα ήθελε σε κάθε περίπτωση να αποφύγει το ενδεχόμενο άρνησης
από κάποιον αριστερό», σημειώνει σχετικά.
Οι αντιρρησίες τιμωρούνταν
Είναι χαρακτηριστικό πάντως ότι όσοι αρνούνταν να παραστούν σε αυτές
τις εκδηλώσεις αντιμετώπιζαν -σε αρκετές των περιπτώσεων- τις συνέπειες,
όπως συνέβη στην περίπτωση του Παράβα,
για την οποία θα σας μιλήσουμε λίγο αργότερα.
Σε ανάλογη φωτογραφία εποχής εικονίζεται ο Κώστας Βουτσάς,
ο οποίος τσουγκρίζει πασχαλινό αυγό με το δικτάτορα.
Βουτσάς: Όσοι δεν ανταποκρίνονταν λάμβαναν πρόσκληση για τη Γυάρο
Όπως λέει ο ίδιος στο newsbeast.gr: «Την εποχή εκείνη μας καλούσαν
να πάμε σε κάποιες γιορτές επειδή ήμαστε γνωστοί.
Εάν κάποιος δεν πήγαινε, τον ξανακαλούσαν κι αν δεν ανταποκρινόταν
και τη δεύτερη φορά, την επόμενη λάμβανε πρόσκληση για τη Γυάρο».
«Κάποιοι έσπευσαν βλέποντας τη φωτογραφία να με χαρακτηρίσουν χουντικό.
Θα μπορούσα να βρεθώ και σε οίκο ανοχής με τον Παπαδόπουλο.
Τι θα έκανα, δεν θα πήγαινα με τη γυναίκα;
Φοβόμαστε πολύ τότε», συμπληρώνει ο ηθοποιός.
«Η συγκεκριμένη φωτογραφία τραβήχτηκε σε κάποια πασχαλινή εκδήλωση
στην οποία με είχαν καλέσει. Δεν μπορούσα όπως και πολλοί άλλοι να κάνω
διαφορετικά, παρά να αποδεχτώ την πρόσκληση.
Τον Παράβα για παράδειγμα τον είχαν καλέσει ήδη δύο φορές
και την επόμενη τον έστειλαν εξορία».
«Θέλω όμως να εκφράσω και ένα προσωπικό παράπονο.
Με εκνευρίζει αυτό που γίνεται. Επειδή βγήκα μία φορά φωτογραφία με το ζόρι
να τσουγκρίζω με τον Παπαδόπουλο, θεωρώ αηδία να γίνεται διαρκής
αναφορά σε αυτή! Εάν θέλεις γράψ’ το.
Εάν δεν θέλεις μην το γράψεις», λέει ενοχλημένος.
Η εξορία του… αντικαθεστωτικού Παράβα στη Γυάρο
Φτάνοντας στην υπόθεση Παράβα, ο ηθοποιός πλήρωσε το γεγονός ότι
πήγε κόντρα στις επιταγές της Χούντας. Έτσι, βρέθηκε εξόριστος
στο κολαστήριο της Γυάρου.
Συνελήφθη και βασανίστηκε το 1974 επί δικτατορίας Ιωαννίδη.
Στο θέατρο Ρεξ είχε ανέβει η παράσταση «Επτά χρόνια φαγούρα», στην οποία
συμμετείχαν εκτός από τον Παράβα, η Ρένα Βλαχόπουλου και η Μαρία Ιωαννίδου.
Κάποια στιγμή ο ηθοποιός ζήτησε από το σεναριογράφο να του γράψει
μια μαντινάδα κατά της δικτατορίας, υποσχόμενος ότι θα έπαιρνε την ευθύνη
για τις ατάκες εκτός κειμένου, οι οποίες δεν είχαν περάσει από λογοκρισία.
Έτσι κι έγινε. Ο Παράβας βγήκε στη σκηνή, λέγοντας τη μαντινάδα.
Λίγο αργότερα τον επισκέφτηκαν στο θέατρο δύο άντρες ντυμένοι με πολιτικά.
Νόμιζε ότι ήθελαν να του ζητήσουν αυτόγραφο.
Έκανε λάθος. Οι στρατονόμοι τον έπιασαν και τον έσυραν μαζί τους.
Σύμφωνα με τις μαρτυρίες ο θυρωρός ρώτησε την ώρα
που περνούσαν την πόρτα της εξόδου:
«Πού τον πάτε;»
«Εδώ δίπλα, θα γυρίσει σε λίγο, σε έξι μήνες», απάντησαν
με ειρωνεία.
Ο Παράβας έμεινε στη Γυάρο έως και την πτώση του καθεστώτος.
Λέγεται μάλιστα πως ήταν από τους τελευταίους εξόριστους που έφυγαν από το νησί.
ούτε το Κοροϊδάκι της Πριγκηπέσσας.
Ήταν από τους καλλιτέχνες εκείνους που τα χρόνια της δικτατορίας
έμειναν στην Ελλάδα και πάλεψαν με την τέχνη τους για την αποκατάσταση
της δημοκρατίας. Και που το πλήρωσαν με εξευτελισμούς και εξορίες.
— Η καρδιά του τον πρόδωσε τα ξημερώματα της 15ης Σεπτεμβρίου του 2008
σε ηλικία 73 ετών. Είχαν προηγηθεί καρδιακά και αλλεπάλληλα εγκεφαλικά
επεισόδια, νοσηλείες σε διάφορα νοσοκομεία επί μία δεκαετία.
Ποτέ δεν μπόρεσε άλλωστε να ξεπεράσει το βαρύτατο πλήγμα του θανάτου
του γιου του, Τζόναθαν, σε ηλικία 35 ετών.
— Ταλαντούχος κωμικός, υπεύθυνος για την καθιέρωση
μιας επιθεωρησιακής υφής στην ανδρική θηλυπρέπεια – στο σινεμά,
διότι στην τηλεόραση η gay καρικατούρα καλά κρατεί μέχρι σήμερα -, λέγεται
πως ο Παράβας άφησε το χαρακτηριστικό παχύ μουστάκι του
για να μην τον συγχέουν στην προσωπική ζωή του με τους παρενδυτικούς
και gay χαρακτήρες που υποδύθηκε με μεγάλη επιτυχία:
Φίφης σε πολλές κωμωδίες από το 1963 μέχρι το ΄66,
Κομμωτής στη »Βουλευτίνα» (1966),
Μόδιστρος στην ομότιτλη ταινία του ΄67, Σταύρος και Μπουμπού
στη »Χαρτορίχτρα» (1967),
Σταύρος και Ασπασία στο »Για μια τρύπια δραχμή» (1968), Οδυσσέας
και Πηνελόπη στους »Μνηστήρες της Πηνελόπης» (1968),
Ναπολέων και Ντε Λα Σάντα Μόνικα Ντε Λα Κάτω Τούρλας στον »Τσαχπίνη»
του 1968 επίσης.
— Ταινίες του κιλού οι περισσότερες απ’ αυτές, για τις οποίες ο Παράβας
δεν έτρεφε καμία εκτίμηση: »Για ότι τους έλειπε στο σινεμά, φώναζαν
τον Παράβα» θα δήλωνε σε συνέντευξη του στα τέλη της δεκαετίας του 1990.
— Ήταν τέτοια μάλιστα η ταύτιση του με gay ρόλους στα ασπρόμαυρα 60s,
ώστε λίγο αργότερα, στα έγχρωμα χουντοκρατούμενα 70s θα άφηνε μαλλιά
και μουστάκι, θα γινόταν ο συμπαθής μεν, άξεστος δε, »
Μάγκας με το τρίκυκλο» και θα έκλεβε την καρδιά της Μάρθας Καραγιάννη.
Ο Παράβας υπήρξε το πρώτο λαϊκό gay παιδί του ελληνικού κινηματογράφου,
ετοιμόλογος, χιουμορίστας και καπάτσος, καμία σχέση δηλαδή με τον »Κοκό»,
τον »Λελέ» και τους λοιπούς ξενομανείς μεγαλοαστούς »φλώρους» της πένας
του Νίκου Τσιφόρου και του διδύμου Α. Σακελλάριος – Χ. Γιαννακόπουλος.
— Ωστόσο, όλα αυτά ενδιαφέρουν σήμερα αυστηρά τους κοινωνικούς αναλυτές
και τους θεωρητικούς του ελληνικού κινηματογράφου, όπως ενδιέφεραν
αυστηρά τότε και το κοινό του. Διότι ο Παράβας άλλα είχε στο κεφάλι του,
ειδικά από την 21η Απριλίου του 1967 και μετά: πώς θα έσπαγε η χώρα του
τον γύψο των συνταγματαρχών και πότε θα τερματιζόταν η γελοία λογοκρισία
στο θέατρο, τη μουσική και τον κινηματογράφο.
Αποτέλεσμα λογοκρισίας ήταν και η τιμωρία του με εξορία στη Γυάρο
επί των ημερών του Ιωαννίδη. Κι ας μην είχε υποδυθεί πάλι στο σινεμά
κάποιον gay »αθυρόστομο» χαρακτήρα.
Ήταν αρκετή η συμμετοχή του σε ένα »ύποπτο» κομμουνιστικών
προεκτάσεων σκετς στην επιθεώρηση »Ντιρλαντά»!
— Λίγα χρόνια μετά ένα άλλο σκετς, στο οποίο σατίριζε την Αλίκη Βουγιουκλάκη,
θα γινόταν αιτία για τους δυο ηθοποιούς να βρεθούν αντίδικοι στο δικαστήριο.
— Όνειρο του ήταν να παίξει τον Άμλετ και σίγουρα η ένταξη του
στον σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο θα λειτούργησε ως τονωτική ένεση
στην πεσμένη ψυχολογία του και γενικά στη βεβαρημένη υγεία του.
Έπαιξε στο »Ακροπόλ» (1995) του Παντελή Βούλγαρη
και στο »Αύριο θα ξέρουμε» (1997) του Ανδρέα Θωμόπουλου.
Την ταινία του Θωμόπουλου, που δυστυχώς δε βρήκε ποτέ διανομή στις αίθουσες,
την είχα δει σε αφιέρωμα στον σκηνοθέτη στην Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών
και θυμάμαι πως μού’χε αρέσει πολύ ο Παράβας ως ντοστογιεφσκικός
ηλικιωμένος ρολογάς που παίρνει υπό την προστασία του μια νεαρή πόρνη.
— Εξαιρετικός μεσ’ στη μελαγχολία του ρόλου του.
Μια μελαγχολία που θα έφτανε
στο ζενίθ της με τον ξαφνικό
θάνατο από πνευμονικό οίδημα του γιου του
στο Μπέρμπιγχαμ και που θα τον έκλεινε
ακόμη περισσότερο στο καβούκι του ύστερα
κι από την άρνηση του ΥΠΠΟ να του χορηγηθεί
τιμητική σύνταξη.
Έσβησε στο σπίτι του με μοναδική παρουσία
αυτήν της οικιακής βοηθού του.
— Ο Σταύρος Παράβας συνδέθηκε φιλικά
με την Κατερίνα Γώγου και ήταν
από τους λιγοστούς συναδέλφους της
που συνόδευσαν την ηθοποιό
από τους λιγοστούς συναδέλφους της
που συνόδευσαν την ηθοποιό
και ποιήτρια στην τελευταία της κατοικία
τον Οκτώβρη του 1993.
Πηγή του πολιτικού και καλλιτεχνικού μνημόσυνου
του αγωνιστή Σταύρου Παράβα: www.lifo.gr
του αγωνιστή Σταύρου Παράβα: www.lifo.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου