Ήταν την άνοιξη του 1811, πριν από διακόσια
ακριβώς χρόνια, όταν ο ξεπεσμένος Γερμανός
βαρόνος Carl Haller von Hallerstein
και ο Βρετανός αρχιτέκτονας
Charles Robert Cockerell έμπηγαν
τις σκαπάνες τους στο μαλακό χώμα της Αίγινας,
ανάμεσα στις ανεμώνες, στο λόφο της Αφαίας.
Η σκαπάνη συνάντησε μια μέρα μια αρχαία κεφαλή.
Αυτό ήταν.
Επρόκειτο για μια σπουδαία ανακάλυψη της εποχής,
οι δυο αρχαιοδίφες έφεραν στο φως τον γλυπτό
διάκοσμο των δύο αετωμάτων του αρχαίου ναού
της Αφαίας Αθηνάς με παραστάσεις
από τον τρωικό πόλεμο.
Ένα απαράμιλλο τεκμήριο της αρχαίας τέχνης
στο πέρασμα από την αρχαϊκή στην κλασσική περίοδο.
Τα παλιότερα μάλιστα γλυπτά του δυτικού αετώματος
που χρονολογούνται την πρώτη δεκαετία
του 5ου αιώνα έχουν ακόμα σαφέστερο στα χείλη
το αρχαϊκό μειδίαμα και την ακαμψία
της παλιότερης τέχνης.
Τα γλυπτά του ανατολικού διαζώματος
από τη δεύτερη δεκαετία του 5ου αιώνα έχουν κιόλας
στους μυς τη νευρικότητα και την πλαστικότητα
της κλασσικής περιόδου.
Τα γλυπτά αυτά που έμειναν στην ιστορία
ως οι Αιγινήτες κόσμησαν στο Μόναχο
τη Γλυπτοθήκη που ανήγειρε κατ’ επιθυμία
του Λουδοβίκου Ι της Βαυαρίας ο πολύς Leo von Klenze.
Εκείνη την ημέρα των εγκαινίων το 1830
οι εκλεκτοί προσκεκλημένοι του βασιλέως
δεν θαύμασαν μόνο τα τμήματα των ευρημάτων,
όπως τα είχε φέρει στο φως η σκαπάνη,
αλλά πλήρη γλυπτά, συμπληρωμένα με μάρμαρο
Καράρας από τον μέγα νεοκλασικό γλύπτη της εποχής,
τον Δανό Bertel Thorvaldsen.
Και έτσι συμπληρωμένα συνέχισαν να εκτίθενται
μέχρι το 1940,
οπότε και η Γλυπτοθήκη του Μονάχου έκλεισε.
Όταν ξανάνοιξε το 1963 τα αρχαία γλυπτά είχαν καθαρθεί
από τις προσθήκες του Thorvaldsen, έκτοτε τα νεώτερα
αυτά μέλη παραμένουν περιττά και καταχωνιασμένα
στα υπόγεια του μουσείου.
Γιατί τη θυμηθήκαμε αυτή την ιστορία;
Μα γιατί φέτος τον Απρίλιο, 200 χρόνια μετά
τις περίφημες εκείνες ανασκαφές στην Αφαία,
η Γλυπτοθήκη του Μονάχου προετοιμάζει πυρετωδώς
μια εντυπωσιακή έκθεση.
Δίπλα στα περιφανή και κολοβά αρχαία ευρήματα
θα εκτεθούν και οι προσθήκες του Thorvaldsen
συμπληρωμένες τώρα αντίστροφα, με εκμαγεία
των πρωτοτύπων από τεχνητό μάρμαρο, πολυέστερ
δηλαδή και μαρμαρόσκονη.
Επειδή στο μεταξύ δεν μας ενδιαφέρουν μόνο
τα κλεινά αρχαία ευρήματα, αλλά και ο τρόπος
με τον οποίο είδαν και αντιμετώπισαν την αρχαία τέχνη
οι περασμένοι αιώνες, και πόσο μάλλον ο 19ος
που λάτρεψε όσο κανένας άλλος την ελληνική αρχαιότητα.
Μας ενδιαφέρει η αρχαία τέχνη,
αλλά και η πρόσληψή της στους νεώτερους χρόνους,
και πόσο μάλλον από τον νεοκλασικισμό
που ευαγγελιζόταν εκεί στη στροφή από τον 18ο
στον 19ο αιώνα την επιστροφή στα αρχαία πρότυπα.
Τα οποία για παράδειγμα ο Δανός νεοκλασικός
Bertel Thorvaldsen δεν τα ήθελε ακρωτηριασμένα
και φαγωμένα από τον χρόνο, αλλά συμπληρωμένα
και οιονεί ακέραια στον αιώνα τον άπαντα.
Δεν πρέσβευαν ούτε τότε όλοι το ίδιο.
Ο μέγας ανταγωνιστής του Thorvaldsen,
ο Ιταλός νεοκλασικός γλύπτης Antonio Canova
είχε αρνηθεί να συμπληρώσει με σύγχρονες προσθήκες
τα άλλα περίφημα γλυπτά που είχαν φθάσει μάλιστα
στην Ευρώπη πριν από τους Αιγινήτες,
τα "Ελγίνεια Μάρμαρα".
Πηγή: Deutsche Welle (www.dw-world.de)
Σπύρος Μοσκόβου
Υπεύθ. σύνταξης: Βιβή Παπαναγιώτου
Ο Παπάγος
στη Γλυπτοθήκη του Μονάχου.
Η ΚΛΟΠΗ
ΤΩΝ ΓΛΥΠΤΩΝ ΤΗΣ ΑΦΑΙΑΣ
Το Βίντεο:
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου