Συνθήκη Λοζάνης και συνθήκη Σεβρών.

Η συνθήκη όριζε τα εξής: η Οθωμανική Αυτοκρατορία παρέδιδε την κυριαρχία 

της Μεσοποταμίας (Ιράκ), της Παλαιστίνης και της Υπεριορδανίας 

στην Βρετανία ως προτεκτοράτα της Κοινωνίας των Εθνών, την Συρία 

και τον Λίβανο στην Γαλλία επίσης ως προτεκτοράτα και η υπαγωγή 

της Ανατόλιας στη σφαίρα επιρροής της Ιταλίας. 

Η Χετζάζ (μέρος της σημερινής Σαουδικής Αραβίας) το Κουρδιστάν

 και η Αρμενία θα γίνονταν ανεξάρτητα κράτη.

Ο χάρτης της Ελλάδoς

σύμφωνα με τη συνθήκη των Σεβρών

Ο Ε. Βενιζέλος υπογράφει την Συνθήκη των Σεβρών

Στην Ελλάδα παραχωρούνταν τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος και η ανατολική Θράκη

 μέχρι τη γραμμή της Τσατάλτζας κοντά στην Κωνσταντινούπολη. 

Η περιοχή της Σμύρνης έμενε υπό την ονομαστική επικυριαρχία του Σουλτάνου

αλλά θα διοικούνταν από Έλληνα Αρμοστή ως εντολοδόχο των Συμμάχων,

 και θα μπορούσε να προσαρτήθει στην Ελλάδα μετά από πέντε χρόνια με δημοψήφισμα.

 Το άρθρο 26 της Συνθήκης όριζε ακόμα 

ότι αν οι οθωμανικές αρχές 

δεν συναινούσαν στην εφαρμογή της,

θα εξέπιπταν από την κυριαρχία τους 

στην Κωνσταντινούπολη, την οποία 

θα μπορούσε να καταλάβει η Ελλάδα,

 κάτι το οποίο έντεχνα είχε προωθήσει 

ο Βενιζέλος.

Παράλληλα, η Βόρεια Ήπειρος ενσωματωνόταν 

στην Ελλάδα 

με το μυστικό Σύμφωνο Βενιζέλου - Τιττόνι. 

Η Ιταλία συμφώνησε ακόμα να παραχωρήσει 

τα Δωδεκάνησα (εκτός από τη Ρόδο και το Καστελλόριζο) 

στην Ελλάδα, και όταν η Βρετανία έδινε στο μέλλον

 την Κύπρο στην Ελλάδα, τότε (μετά από δημοψήφισμα)

 θα παραχωρούταν και αυτά τα νησιά

 (η συμφωνία ακυρώθηκε αργότερα από την Ιταλία το 1922).

Τα στενά των Δαρδανελίων και η θάλασσα του Μαρμαρά αποστρατικοποιήθηκαν 

και έγιναν προσωρινά διεθνής περιοχή, οι Σύμμαχοι απέκτησαν τον οικονομικό έλεγχο 

της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τέλος καθορίζονταν η ισότητα

 και τα δικαιώματα των χριστιανικών μειονοτήτων.

Η επικύρωση της Συνθήκης δεν έγινε από κανένα συμμαχικό κοινοβούλιο

 (ούτε από το ελληνικό), καθώς μετά την επαναφορά του Κωνσταντίνου

 στον ελληνικό θρόνο, διαταράχθηκαν οι σχέσεις με τις συμμαχικές δυνάμεις, 

οι οποίες ποτέ δεν τον αναγνώρισαν ως αρχηγό του ελληνικού κράτους.

Η Σοβιετική Ένωση έκανε ξεχωριστή συνθήκη με τους Οθωμανούς. 

Μετά την επικράτηση των Νεότουρκων, που μετέφεραν την πρωτεύουσα 

στην Άγκυρα, καθώς και την Μικρασιατική Καταστροφή, οι σύμμαχοι 

υπέγραψαν νέα συνθήκη ειρήνης (Συνθήκη της Λωζάνης) το 1923, 

με ευνοϊκότερους όρους για την (πλέον) Τουρκία.

ΠΗΓΗ

Η Συνθήκη της Λωζάνης υπογράφτηκε στις 24 Ιουλίου 1923 και έθετε

τα σύνορα της σύγχρονης Τουρκίας. Καταργούσε τη Συνθήκη των Σεβρών,

 που είχε υπογραφεί τρία χρόνια νωρίτερα, η οποία είχε γίνει δεκτή

 από τον σουλτάνο Μουσταφά Κεμάλ, 

αλλά απορρίφθηκε από το κίνημα των Νεότουρκων.

Την επομένη της Μικρασιατικής τραγωδίας, 
το κίνημα των βενιζελικών αξιωματικών 
Νικολάου Πλαστήρα- Στυλιανού Γονατά, το Σεπτέμβριο του 1922, 
το οποίο ξεκίνησε από τη Μυτιλήνη και τη Χίο και εν συνέχεια
 επικράτησε και στην Αθήνα,

 όπου ανέτρεψε τον Κωνσταντίνο, έθεσε ως άμεση προτεραιότητα, 

πλην των άλλων, τη διευθέτηση των ελληνοτουρκικών θεμάτων, με άμεση ανάγκη 

την ανακωχή. Έτσι, στις 11 Οκτωβρίου του υπογράφηκε η ανακωχή στα Μουδανιά,

 με την Ελλάδα να εκκενώνει την Ανατολική Θράκη, κυρίως για λόγους πολιτικούς,

 δεδομένου ότι μέχρι τότε υπήρχε στο γεωγραφικό αυτό κομμάτι

 στρατιωτική υπεροπλία έναντι του τουρκικού στρατού. 

Η ανακωχή προέβλεπε επίσης τη σύγκληση Συνδιάσκεψης με σκοπό 

την επεξεργασία συνθήκης ειρήνης.

Οι παραπάνω εργασίες ξεκίνησαν στη Λωζάνη της Ελβετίας, 

στις 20 Νοεμβρίου του 1922. 

Στο μεταξύ, οι επικεφαλής του σεπτεμβριανού στρατιωτικού κινήματος

στην Ελλάδα, έπεισαν τον εξόριστο Βενιζέλο να ηγηθεί της ελληνικής αντιπροσωπείας 

με σκοπό την ευνοϊκότερη δυνατή ρύθμιση για τα συμφέροντα της Ελλάδας. 

Η διάλυση της δυτικής συμμαχίας Αντάντ έφερε και νέο συσχετισμό δυνάμεων,

 δεδομένου ότι ο Βρετανός πρωθυπουργός, Λόυντ Τζωρτζ, 

είχε χάσει τις εκλογές του 1922, στην Ιταλία κυβερνούσε πλέον 

το φασιστικό εθνικό κόμμα του Μουσολίνι, ενώ και το σουλτανάτο 

έπνεε τα λοίσθια, με τον Κεμάλ και τους συν αυτώ 

(Ισμέτ Ινονού, Τζελάλ Μπαγιάρ κ.ά.) να έχουν αναλάβει και την πολιτική πλέον, 

πέραν της στρατιωτικής ηγεσίας.

Σε αυτό το πλαίσιο, του νέου συσχετισμού δυνάμεων καλούταν τώρα 
η ελληνική αντιπροσωπεία να διαπραγματευθεί, την εκκένωση της Μικρά Ασίας

 από τους ελληνικού πληθυσμούς, τη διαρρύθμιση οικονομικών παραμέτρων

 του πολέμου, όπως οι αποζημιώσεις, αλλά και ζητήματα κατοχής ή παράδοσης διαφιλονικούμενων και αμφότερα διεκδικούμενων περιοχών 

από τις άμεσα ενδιαφερόμενες πλευρές (Ελλάδα-Τουρκία). 

Με την πρώτη διπλωματική πράξη μεταξύ των δύο πλευρών, 

στις 30 Ιανουαρίου του 1923, συμφωνήθηκε η υποχρεωτική ανταλλαγή 

των πληθυσμών των ορθοδόξων χριστιανών της Τουρκίας

 και των μουσουλμάνων της Ελλάδας. Από την παραπάνω συμφωνία εξαιρούνταν

 οι μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης και οι χριστιανοί της Κωνσταντινούπολης, 

της Ίμβρου και τη Τενέδου. 

Οι αριθμοί αυτοί αφορούσαν πλέον του 1.000.000 Ελλήνων χριστιανών,

 πρώην υπηκόων του σουλτάνου, που έπρεπε να αφήσουν την Ιωνία 

και περίπου 400.000 μουσουλμάνους που υποχρεούνταν 

να εγκαταλείψουν την ελληνική επικράτεια.

Στη Λωζάνη ξεκαθάρισαν και άλλα ζητήματα, όπως της Δυτικής Θράκης, 

η οποία θα παρέμενε στην ελληνική επικράτεια, καθώς απορρίφθηκε

 το τουρκικό αίτημα διεξαγωγής δημοψηφίσματος. 

Για τα Δωδεκάνησα η Ιταλία αρνήθηκε να συζητηθεί το θέμα αυτό, ενώ Λήμνος

 και Σαμοθράκη κατακυρώνονταν στην Ελλάδα οριστικά. 

Για την Ίμβρο και την Τένεδο, που αμφότερα παραχωρούνταν στην Τουρκία, 

υπήρχε όρος ότι θα απολάμβαναν ‘ειδικό καθεστώς τοπικής αυτοδιοίκησης’

 για τον πλειοψηφούντα, το 1923 βεβαίως, ελληνικό πληθυσμό.

Συμπερασματικά η Συνθήκη της Λωζάνης σήμαινε τον ενταφιασμό 

της Μεγάλης Ιδέας και της ‘Ελλάδας των 2 ηπείρων και των 5 θαλασσών’  

με αρκετά πιο επαχθείς και ταπεινωτικούς όρους, ασφαλώς συγκριτικά 

με την ιδεατή για τον ελληνικό αλυτρωτισμό Συνθήκη των Σεβρών. 

Βέβαια τα συμπεφωνημένα στη Λωζάνη αντανακλούσαν

 τις νέες επικρατούσες συνθήκες σε Ελλάδα-Τουρκία και Ευρώπη,

 όταν η σύνθεση των κυβερνήσεων και των πρωταγωνιστών, είχε δραματικά αλλάξει.

 Εξάλλου η Ελλάδα το 1920 προερχόταν από μια δεκαετή 

νικηφόρα πολεμική εκστρατεία, ενώ το 1923 είχε προηγηθεί η καταστροφική 

και μοιραία για την τύχη του λαμπρού μικρασιατικού ελληνισμού ήττα…

ΠΗΓΗ