Προοίμιο
Το 392 π.Χ. στην Κόρινθο σημειώθηκε διαμάχη
μεταξύ δημοκρατικών και ολιγαρχικών, η οποία
οδήγησε στην εξορία των δεύτερων.
Αυτές οι εξόριστες δυνάμεις συνεργάστηκαν
με τις σπαρτιατικές για να καταλάβουν το Λέχαιο,
ένα από τα δύο λιμάνια της Κορίνθου.
Όμως, το 391 π.Χ. οι Κορίνθιοι, με τη βοήθεια
αθηναϊκού σώματος ελαφρά οπλισμένων πεζών
(πελταστές) υπό το στρατηγό Ιφικράτη, ανακατέλαβαν
το Λέχαιο. Στη συνέχεια, ο Ιφικράτης προχώρησε
σε επιδρομές εναντίον φιλολακωνικών πόλεων
της Πελοποννήσου, φτάνοντας μέχρι την Αρκαδία.
Ακολούθησε μεγάλης κλίμακας εκστρατεία τιμωρίας
των Κορινθίων και των Αργείων από το βασιλιά
της Σπάρτης Αγησίλαο και κατάληψη,
για μία ακόμη φορά, του Λεχαίου.
Το 390 π.Χ., ο Αγησίλαος εκστράτευσε πάλι εναντίον της κορινθιακής ενδοχώρας,
με κύριο στόχο την εξόντωση των κοπαδιών των Κορινθίων στην περιοχή
του Πειραίου (στα Γεράνεια όρη), ενώ Αργείοι και Κορίνθιοι γιόρταζαν τα Ίσθμια.
Αφού βοήθησε τους εξόριστους Κορίνθιους ολιγαρχικούς του Λεχαίου
στο να τελέσουν εκείνοι τα Ίσθμια, άφησε εκεί ισχυρή δύναμη, αποτελούμενη
από Σπαρτιάτες πολίτες. Στη συνέχεια, πέρασε τον Ισθμό της Κορίνθου
και βάδισε προς το Πείραιο. Όμως εκεί βρήκε ισχυρή φρουρά, συνεπικουρούμενη
από τους πελταστές του Ιφικράτη και απέφυγε να δώσει μάχη.
Τότε, ο Αγησίλαος κατάφερε, βαδίζοντας προς την Κόρινθο, να ξεγελάσει
τους Κορίνθιους ώστε να νομίσουν ότι απειλούνταν η ίδια η πόλη τους.
Έτσι κάλεσαν σε βοήθεια τον Ιφικράτη. Μόλις όμως ο Ιφικράτης πέρασε τον Ισθμό,
ο Αγησίλαος τον διάβηκε πάλι και επιτέθηκε στο Πείραιο, του οποίου η φρουρά
κλείστηκε τότε στο Ηραίο (στο ακρωτήριο ΒΔ του Λουτρακίου).
Τελικά η φρουρά παραδόθηκε χωρίς αντίσταση στους Λακεδαιμόνιους,
οι οποίοι παρέδωσαν τους αντιπάλους των ολιγαρχικών στους τελευταίους
και τους υπόλοιπους στρατιώτες πούλησαν ως δούλους.
Στο μεταξύ, η σπαρτιατική μονάδα (μόρα), η οποία βρισκόταν στην περιοχή
του Λεχαίου, είχε μετακινηθεί προς τη Σικυώνα, συνοδεύοντας Λακεδαιμόνιους
οπλίτες από τις Αμύκλες οι οποίοι επέστρεφαν με άδεια στη Σπάρτη
για να γορτάσουν τα Υακίνθια.[2] Είναι γνωστό πως, για την τέλεση
των Υακινθίων, ήταν απαραίτητη η παρουσία των Αμυκλαίων.
Η μάχη
Η μόνη αξιόπιστη περιγραφή της μάχης προέρχεται από τον αρχαίο ιστορικό Ξενοφώντα.
Οι Αθηναίοι Ιφικράτης και Καλλίας, ο δεύτερος ως διοικητής τμήματος οπλιτών,
έκριναν τη στιγμή κατάλληλη για επίθεση εναντίον της μόρας, έχοντας παρατηρήσει
ότι αυτή βάδιζε με ανεπαρκή κάλυψη ιππικού και χωρίς τη συνοδεία ελαφρά
οπλισμένων στρατιωτών (ψιλών). Ο Καλλίας με τους οπλίτες του παρατάχθηκε
κοντά στην Κόρινθο, ως εφεδρεία, ενώ ο Ιφικράτης με τους πελταστές του
επιτέθηκε εναντίον της μόρας και της προκάλεσε σημαντικές απώλειες,
καθώς χτυπούσαν το δεξί απροστάτευτο μέρος του σώματος του οπλίτη
(το αριστερό καλυπτόταν από την ασπίδα).
Τότε ο Σπαρτιάτης διοικητής έστειλε εναντίον τους οπλίτες της πρώτων σειρών
της παράταξης, δηλαδή τις 10 νεότερες κλάσεις
(ηλικίες 20-30 ετών, κατά τον Ξενοφώντα).
Οι πελταστές, όμως, άφησαν τους Σπαρτιάτες να τους καταδιώξουν, υποχωρώντας
όσο ακριβώς χρειαζόταν για να μη τους φτάνουν οι βολές των ακοντίων.
Με αυτό τον τρόπο κούρασαν τους επιτιθέμενους.
Μόλις αυτοί έκαναν στροφή για να επιστρέψουν στην παράταξή τους,
οι πελταστές τους επιτέθηκαν από τα νώτα, χτυπώντας τους πάλι στο δεξί μέρος
του κορμού, και τους προκάλεσαν απώλειες. Ο διοικητής των Σπαρτιατών
έστειλε κι άλλες κλάσεις, με το ίδιο πάντα αποτέλεσμα, ενώ το ολιγάριθμο
σπαρτιατικό ιππικό κινούνταν μαζί με τους οπλίτες αντί να καταδιώξει,
με την ταχύτητά του, τους πελταστές.
Στο τέλος, η κουρασμένη, αποθαρρυμένη, και με σημαντικές απώλειες,
σπαρτιατική δύναμη υποχώρησε σε ένα μικρό λόφο, καταδιωκόμενη
από τους πελταστές, ενώ οι Αθηναίοι οπλίτες του Καλλία άρχισαν να κινούνται
κι αυτοί εναντίον τους. Μετά από αυτές τις εξελίξεις, το ηθικό των Σπαρτιατών
έσπασε με αποτέλεσμα οι περισσότεροι να τραπούν σε φυγή προς την παραλία,
όπου είχαν ήδη σταλεί πλοιάρια για να τους φυγαδεύσουν, ενώ οι ιππείς
και οι υπόλοιποι πεζοί υποχώρησαν προς το Λέχαιο.
Τελικά από τους 600 Σπαρτιάτες σκοτώθηκαν οι 250, ενώ άγνωστος
παραμένει ο αριθμός των τραυματιών.
Μετά τη μάχη.
Ο Αγησίλαος παρακολουθούσε την παράδοση της φρουράς του Πειραίου
και των κοπαδιών όταν έμαθε τα δυσάρεστα νέα.
Αμέσως αναχώρησε με την προσωπική του φρουρά, δίνοντας εντολή
να ακολουθήσει σύντομα και ο υπόλοιπος στρατός.
Καθώς όμως περνούσε από τα Θερμά (σημερινό Λουτράκι), έμαθε ότι οι νεκροί
είχαν ήδη ταφεί και δεν υπήρχε λόγος να συνεχίσει
την πορεία του προς το πεδίο της μάχης.
Η εντύπωση που προκάλεσε στους Σπαρτιάτες το αποτέλεσμα της μάχης
ήταν οδυνηρότατη. Βαρύ πένθος κάλυψε τη Σπάρτη και μόνο οι συγγενείς
αυτών που σκοτώθηκαν χωρίς να υποχωρήσουν εμφανίζονταν γελαστοί,
σαν να ήταν νικητές. Μαζί με την ήττα, ήρθε και η πτώση του ηθικού
των συμμάχων και η αναπτέρωση του ηθικού των αντιπάλων.
Έτσι ο Αγησίλαος αναγκάστηκε να προβεί σε επίδειξη δύναμης
έξω από την Κόρινθο, καίγοντας και καταστρέφοντας
καρποφόρα δέντρα, προκειμένου να δείξει
πόσο επίφοβοι ήταν ακόμη οι Σπαρτιάτες. Όμως, κατά την επιστροφή
του στρατού του στη Λακωνία, φρόντισε να μπαίνουν στις συμμαχικές πόλεις
αφού νυχτώσει και να φεύγουν πολύ νωρίς, ώστε οι στρατιώτες του να μη δουν
τους κατοίκους χαρούμενους από την ήττα των Λακεδαιμονίων.
Η ύπαρξη πολιτών οι οποίοι θα χαίρονταν με το πάθημα των Σπαρτιατών,
είναι ενδεικτική του αρνητικού κλίματος που είχε ήδη αρχίσει
να επικρατεί μέσα στις φιλικές προς τη Σπάρτη πόλεις.
Σημασία της μάχης.
Η μάχη του Λεχαίου δεν ήταν η πρώτη φορά που η βαριά οπλισμένη
και δυσκίνητη οπλιτική φάλαγγα ηττήθηκε από τους πελταστές.
Αυτή τη φορά, όμως, νικήθηκε ο πιο αξιόμαχος οπλιτικός στρατός της Ελλάδας,
αυτός της Σπάρτης, και όχι απλά κάποιος από τους συμμάχους της.
Ήταν φανερό πως οι εμπνευσμένες μέθοδοι εκγύμνασης και τακτικής
που χρησιμοποιούσαν οι πελταστές, και τις οποίες συνέλαβε ο ίδιος ο Ιφικράτης,
υπερτερούσαν έναντι της παραδοσιακής φάλαγγας.
Σοβαρότατες όμως ήταν για τη Σπάρτη οι μακροπρόθεσμες συνέπειες της μάχης.
Όχι μόνο κλονίστηκε η ιδέα του αήττητου των Σπαρτιατών, αφού νικήθηκε
καθαρά σπαρτιατικός στρατός αλλά χάθηκε το ένα δέκατο από τους μάχιμους
Σπαρτιάτες πολίτες (ομοίους), γεγονός με άμεσες και μακροχρόνιες
συνέπειες για τη στρατιωτική και δημογραφική κατάσταση της πόλης.
Δικό μας σχόλιο:
Ο Βασιλιάς της Σπάρτης Αγησίλαος
δεν ήταν κάποιος κακός στρατιωτικός
πολύ απλά οι Αθηναίοι εφάρμοσαν
μια άλλη τακτική μάχης
που δεν εκτιμήθηκε σωστά
η αποτελεσματικότητά της
από τον αντίπαλο.
*Ο Ξενοφών, ο οποίος πολέμησε υπό τις διαταγές
του Σπαρτιάτη βασιλιά στην μάχη της Κορώνειας,
επαινεί τις αρετές του Αγησιλάου στο έργο «Αγησίλαος».
Στην αρχή, ο Ξενοφών δηλώνει ότι είναι δύσκολο
να γράψει κανείς αντάξιο έπαινο για τον Αγησίλαο,
παρ' όλα αυτά επιχείρησε να το κάνει.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου