Ένα από τα διασημότερα έργα ζωγραφικής
τού αναγεννησιακού καλλιτέχνη, Ραφαήλ,
δημιουργήθηκε μεταξύ των ετών 1510 - 1511,
όταν ο διάσημος καλλιτέχνης προσλήφθηκε
για να διακοσμήσει με τοιχογραφίες την αίθουσα
“Stanza della Segnatura” στο Palazzo Apostolico
ή Παππικό Ανάκτορο τού Βατικανού.
Φιλοτεχνώντας ο Ραφαήλ την γνωστή σε όλους
τοιχογραφία, σημείωσε, στο άνω μέρος της,
δύο λέξεις : “Causarum Cognitio”,
δηλ. «Να γνωρίζεις τις αιτίες».
Οι δύο αυτές λέξεις παραπέμπουν
απ ᾽ ευθείας στην Αριστοτελική Φιλοσοφία, καθώς
ο φιλόσοφος μάς προτρέπει να εντοπίζουμε τα 4 αίτια:
την Ύλη,
το Είδος,
το Ποιητικό Αίτιο και
το Τελικό Αίτιο.
Πράγματι, το έργο χωρίζεται σε 4 τεταρτημόρια με δύο ζώνες
οριζοντίως και δύο καθέτως.
(πράσινες γραμμές, οριζοντία και κατακόρυφος).
Στο άνω μέρος αντιπροσωπεύεται η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ,
ενώ στο κάτω τα ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ.
ΟΙ εμφανιζόμενοι Φιλόσοφοι και Μαθηματικού συμπλέκονται
και αλληλεπιδρούν, μεταξύ τους, αποδεικνύοντας την απόλυτη
και «᾽εκ τῶν ὦν ο᾽υκ ῎ανευ» σχέση των δύο βασικώνΕπιστημών.
Με βάση τους γραμμογραφημένους άξονες, όλος ο πίνακας
διέπεται από την χρυσή αναλογία του Φ= 1,618.
Στο κέντρο ακριβώς του πίνακα και κάτω από την αψίδα,
εμφανίζονται ο ΠΛΑΤΩΝ κρατώντας τον «Τίμαιο»
και ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ κρατώντας τα «Ηθικά Νικομάχεια».
Άρα, στο κέντρο τοποθετείται η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ,
η οποία κατέχει το άνω μέρος.
Ως προμετωπίδα, το πλατωνικό, «Μηδείς αγεωμέτρητος εισίτω».
Η κατακόρυφη (πράσινη γραμμή ) που ενώνει το ανώτατο σημείο
του κέντρου της αψίδας και καταλήγει στο διακοσμητικό
εικονίδιο του δαπέδου, χωρίζει τον πίνακα σε δύο ίσα τμήματα,
το δεξιό και το αριστερό.
Ομοίως, η πράσινη οριζόντια γραμμή που ξεκινά από αριστερά
με τον μέγιστο των Ελλήνων, ΜΕΓΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ
και καταλήγει δεξιά στον ΑΠΕΛΛΗ, αγαπημένο ζωγράφο
του Αλέξάνδρου, χωρίζει τον πίνακα σε δύο ίσα μέρη,
το άνω και το κάτω.
Στο άνω αριστερά και άνω δεξιά σημείο, η μαύρη γραμμή ενώνει
τους κορυφαίους: τον αειγενέτη ΘΕΟ ΑΠΟΛΛΩΝΑ
με την γλαυκώπιδα ΘΕΑ ΑΘΗΝΑ σηματοδοτώντας
αντίστοιχα το ΦΩΣ, την ΠΟΙΗΣΗ, την ΜΟΥΣΙΚΗ, τον ΛΟΓΟ,
την ΠΡΟΒΛΕΨΗ, και από την άλλη, την ΣΟΦΙΑ,
την ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ, τις ΤΕΧΝΕΣ, την δίκαια ΑΜΥΝΑ ϰ´τον ΠΟΛΕΜΟ.
Κάτω από το άγαλμα του Απόλλωνος, μία ομήγυρις
από φιλοσόφους : ο ΑΝΤΙΣΘΕΝΗΣ, ιδρυτής της σχολής των Κυνικών
και μαζί του ο ιστορικός και φιλόσοφος ΞΕΝΟΦΩΝ,
ο ρήτωρ ΑΙΣΧΙΝΗΣ, και ο μέγιστος των φιλοσόφων, ΣΩΚΡΑΤΗΣ.
Κάτω από τον Αλέξανδρο εικονίζονται ο Έλληνας Κύπριος
δημιουργός της Στωϊκής Φιλοσοφίας ΖΗΝΩΝ Ο ΚΙΤΙΕΥΣ,
δίπλα του ο Ιδρυτής του Κήπου, Σάμιος φιλόσοφος ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ,
η Αλεξανδρινή φιλόσοφος και μαθηματικός ΥΠΑΤΙΑ,
ο Ελεάτης φιλόσοφος της Οντολογίας ΠΑΡΜΕΝΙΔΗΣ
καθώς και ο Ανδαλουσιανός μουσουλμάνος Αριστοτελιστής ΑΒΕΡΡΟΗΣ.
Στο αντίστοιχο δεξιό άκρο, κάτω από την Παλλάδα Αθηνά,
ο μέγας ιστορικός ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ, ο φιλόσοφος
της ύστερης Αρχαιότητας ΠΛΩΤΙΝΟΣ μαζἰ με τον γραμματικό του,
και στην άκρη ο ζωγράφος ΑΠΕΛΛΗΣ.
Κάτω από αυτούς, ο μαθηματικός, αστρονόμος, γεωγράφος,
αστρολόγος ΚΛΑΥΔΙΟΣ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ,
ο σπουδαίος ζωγράφος ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ από την Καύνο της Μικρασίας,
καθώς και ο προφήτης ΖΩΡΟΑΣΤΡΗΣ, Πέρσης
ιδρυτής της θρησκείας του Ζωροαστρισμού.
Στο κάτω μἐρος του πίνακα, αντιπροσωπεύονται τα ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΆ.
Στα αριστερά, ο μέγιστος ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ ο πανεπιστήμων,
ο θεμελιωτής της Μαθηματικής και Μουσικής Επιστήμης,
της Τετρακτύος και ο πρώτος που ίδρυσε Πανεπιστήμιο,
εικονίζεται να συγγράφει σε μεγάλη βίβλο.
Πλάϊ του, ο ΑΝΑΞΙΜΑΝΔΡΟΣ ο Μιλήσιος, ο υπέρμαχος
της ακριβούς Επιστήμης, ο θεωρητικός της δημιουργίας
του Σύμπαντος, γράφει σε μικρότερη βίβλο.
Δεξιότερα, ο αινιγματικός και αυτοδίδακτος ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ο Εφέσιος,
ο θεωρητικός της κοσμογονίας, της συνεχούς αλλαγής
(τά πάντα ῾ρεῖ.... πόλεμος πατήρ πάντων).
Στο κέντρο της κλίμακας, ο ΔΙΟΓΕΝΗΣ ο Σινωπεύς, ο κυνικός,
ο αστεϊστής, ο αυτάρκης στην λιτότητά του και ... «πιθαρόβιος»,
διαβάζει ανέμελα κάποιο κείμενο.
Την τοιχογραφία κλείνουν στα δεξιά ο Αλεξανδρινός ΕΥΚΛΕΙΔΗΣ,
ο μέγας πατέρας της (ευκλείδειας ) Γεωμετρίας, της Λογικής,
αλλά και της Μουσικής (Κατανομή Κανόνος).
Στο πλάϊ ο ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ ο Συρακούσιος, ο ιδιοφυής μαθηματικός,
ο εφευρέτης, ο μηχανικός, και αστρονόμος, σκυφτός πάνω
σε έναν πίνακα, διδάσκει τους νεότερους που τον περιβάλλουν.
Η ανεπανάληπτη αυτή τοιχογραφία αποτελεί έναν ζωγραφικό ύμνο
για την Ελλάδα, πρότυπο και προτροπή για τα θεμελιώδη
ερωτήματα της ύπαρξης και της αναζήτησης της γνώσης.
Πολλοί πιστεύουν ότι ο Ραφαήλ προσπάθησε να εναρμονίσει
την αρχαία ελληνική φιλοσοφία με αυτήν του Χριστιανισμού,
εφ᾽όσον εισήγαγε το έργο στους χριστιανικούς παπικούς θαλάμους.
Προσωπικά, ἐχω την εκ διαμέτρου αντίθετη γνώμη.
Μη αναφέροντας στον πίνακα καμμία απολύτως εικόνα
από την νέα θρησκεία, θέτει την διαχωριστική γραμμή μεταξύ
των δύο υπερτονίζοντας και υπερεξαίροντας τον αρχαίο
ελληνικό πολιτισμό, ως μόνο και μοναδικό.
Κείμενο και γραμμογράφηση επί τού πίνακος:
Ελευθερία Ανδρειωμένου-Κωνσταντίνου
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου