Η 21η Δεκεμβρίου ποτέ στο κύλισμα των αιώνων
δεν ήταν μια οποιαδήποτε μέρα, γιατί η 21 του Δεκέμβρη
είναι η μέρα του Χειμερινού Ηλιοστασίου… δηλαδή
για το βόρειο ημισφαίριο της Γης η μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου
και η πρώτη επίσημη μέρα του Χειμώνα.
Είναι το βράδυ που ο ήλιος πήγε για… ύπνο πολύ νωρίς
αλλά και που για κάποιους δεν ξημέρωσε καθόλου.
Το Χειμερινό Ηλιοστάσιο, όπως ονομάζεται η μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου,
ο ήλιος φθάνει στο νοτιότερο σημείο της τροχιάς του.
Από εδώ και πέρα η ημέρα θα αρχίσει να μεγαλώνει,
μέχρι την ισημερία της 22ας- 23 Μαρτίου, οπότε το φως θα διεκδικήσει
ίσο χρόνο, μέσα στη μέρα, με το σκοτάδι και τελικά θα αρχίσει να κερδίζει…
............έδαφος, μέχρι το Θερινό Ηλιοστάσιο του Ιουνίου.
Ωστόσο, το Χειμερινό Ηλιοστάσιο δεν “πέφτει” πάντοτε
την ίδια νύχτα του χρόνου, από ημερολογιακής απόψεως.
Επειδή το Γρηγοριανό Ημερολόγιο, του οποίου το κάθε έτος έχει 365 ημέρες,
και τα δίσεκτα έχουν 366 ημέρες, ενώ η Γη συμπληρώνει μια πλήρη περιφορά
γύρω από τον Ήλιο κάθε 365,25 ημέρες, στο βάθος των ετών το Ηλιοστάσιο
μπορεί να επεκτείνεται από τις 20 μέχρι και τις 23 Δεκεμβρίου.
Εδώ και χιλιάδες χρόνια, το ενδιαφέρον του ανθρώπου
για τα φυσικά-αστρονομικά φαινόμενα διατηρείται αναλλοίωτο κι έντονο,
όχι μόνον για το οπτικό ενδιαφέρον που αυτά τα φαινόμενα μπορεί να έχουν
αλλά κυρίως γιατί ενσωματώνουν μία ιδιαίτερη συμβολική σημασία,
το κάθε φαινόμενο για τον δικό του λόγο.
Η σημασία του Ήλιου για τον πλανήτη μας
Έχει αναγνωριστεί όχι μόνο από την επιστήμη αλλά από όλους τους ανθρώπους,
ανεξαιρέτως, από καταβολής του είδους.
Λατρεύτηκε από τους αρχαίους σαν θεός, καθώς εθεωρείτο ο δημιουργός
των εποχών του έτους και των αέναων κυκλικών εναλλαγών του θανάτου
και της αναγέννησης της φύσης.
Σε όλες τις θρησκείες των λαών του Βορείου Ημισφαιρίου της Γης,
η 25 Δεκεμβρίου (με το Ιουλιανό Ημερολόγιο, που στο Γρηγοριανό
που ισχύει σήμερα αντιστοιχεί στις 22 Δεκεμβρίου)
είναι η ιερότερη ημέρα του χρόνου.
Κάθε χρόνο, χιλιάδες άνθρωποι σε όλο τον κόσμο γιόρταζαν
και γιορτάζουν την αρχέγονη γιορτή του Ηλιοστασίου.
– Οι Αιγύπτιοι στις 25 Δεκεμβρίου γιόρταζαν
τη γέννηση του θεού- Ήλιου Ρα, Ατόν ή Όσιρη.
– Οι Βαβυλώνιοι αποκαλούσαν το θεό Ήλιο,
Σαμάχ, Βάαλ, Μαρδουνάκ, ή Νεργκάλ.
– Οι Πέρσες λάτρευαν τη γέννηση του Αήττητου Ήλιου θεού Μίθρα.
– Οι Βραχμάνοι γιόρταζαν τη γέννηση του Βράχμα, και έψαλλαν,
«εγέρσου ω βασιλιά του κόσμου, έλα σε μας από τις σκηνές σου».
Στις βορειότερες χώρες, όπου οι μεταβολές της πορείας του ήλιου
είναι ευκολότερα αντιληπτές από ό,τι στην Ελλάδα,
οι σχετικές τελετές επικρατούσαν από τη χαραυγή ήδη του πολιτισμού.
Το αρχαιότερο ίσως σχετικό μνημείο είναι το Στόουνχεντζ.
Επίσης πριν από 5.000 χρόνια είχε κατασκευαστεί ένα σημαντικότατο μνημείο
επάνω σε έναν νεφροειδούς σχήματος λόφο, στην κορυφή της περιοχής
που σήμερα γνωρίζουμε ως Newgrange στην Ιρλανδία,
48 περίπου χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Δουβλίνου.
Στο χειμερινό ηλιοστάσιο, τεσσεράμισι λεπτά μετά την ανατολή,
οι ακτίνες του ήλιου γλιστράνε μέσα από μία σχισμή που βρίσκεται
πάνω από την πόρτα, διαπερνούν τον διάδρομο και φωτίζουν
τα σκαλιστά σχέδια του θαλάμου.
Οι αρχαίοι Ρωμαίοι γιόρταζαν την ιερή εορτή των Σατουρναλίων
από τις 17 μέχρι τις 23 Δεκεμβρίου και τα Μπρουμάλια στις 25 Δεκεμβρίου.
Σε αυτά τιμούσαν την «ημέρα της γεννήσεως του αήττητου Ήλιου»
(dies natalis invicti Solis), αφού ο Ήλιος από εκείνες τις ημέρες έπαυε
να χαμηλώνει την τροχιά του και άρχιζε να επανέρχεται ψηλά στον ουρανό
ως θριαμβευτής για να ξαναφέρει τη ζέστη και τη ζωή στην παγωμένη φύση.
Η ιερότητα της εορτής κληροδοτήθηκε
και στη χριστιανική παράδοση όπου ο Θεός δεν θα μπορούσε
παρά να “γεννάται σήμερον”, την πιο σεπτή ημέρα του χρόνου.
Ο Χριστιανισμός λοιπόν υιοθέτησε την ημερομηνία (επισήμως από τον 6ο αι.)
αλλάζοντας το τιμώμενο πρόσωπο στον «Ήλιο της Δικαιοσύνης»
(κατά το τροπάριο των Χριστουγέννων), τον Ιησού Χριστό, οπότε και οι λαοί
δεν δυσκολεύτηκαν να αλλάξουν και πολύ τις εορταστικές τους συνήθειες.
Σε άλλους λαούς παρατηρούμε ότι π.χ. οι εορτές Γιάλντα, Καρατσούν,
Χανουκκά, Κουάντζα κλπ. εορτάζονταν επίσης
πολύ κοντά στο χειμερινό ηλιοστάσιο.
Γράφει η Καλυψώ
