Ακούμε συνεχώς για τις «μεταρρυθμίσεις» που είναι
το «κλειδί» για να βγει η Ελλάδα από την κρίση.
Αλλά τι θα πει «μεταρρυθμίσεις»;
Και πώς γίνονται;
Το ερώτημα είναι ουσιαστικό – όχι ρητορικό – γιατί αν ρωτήσεις
τρείς πολιτικούς ή δημοσιογράφους ή καθηγητές – θα πάρεις… δεκατρείς
διαφορετικές απαντήσεις!
Συμφωνούμε, λοιπόν, όλοι ότι χρειαζόμαστε μεταρρυθμίσεις…
Αλλά ΔΕΝ συμφωνούμε στο «τι είδους μεταρρυθμίσεις» χρειαζόμαστε!
Κι είναι κρίσιμο να το διευκρινίσουμε, αλλιώς θα βρισκόμαστε συνεχώς
στο «σημείο μηδέν», σαν το κουτάβι που κυνηγάει συνεχώς την ουρά του.
Και δεν την πιάνει ποτέ…
Όταν μιλάμε, λοιπόν, για μεταρρυθμίσεις εννοούμε αυτές που βελτιώνουν
την ανταγωνιστικότητα της Ελληνικής οικονομίας και απελευθερώνουν
το δυναμικό της κοινωνίας, που βρίσκεται σε λήθαργο ή απαξιώνεται συνεχώς.
Αυτό!
Όλα τα άλλη είναι (ιδιαίτερα αυτή τη στιγμή)… «ραπανάκια για την όρεξη»!
Υπάρχει μια ολόκληρη ατζέντα ψευδο-μεταρρυθμίσεων που τη διακινεί
ο εσμός των «προοδευτικάριων», των «φωταδιστών», των «φιλελέδων»,
ή όπως αλλιώς ονομάσετε αυτά τα «υβρίδια»
της παγκοσμιοποιημένης ψευτοδιανόησης…
Όπως ο γάμος των ομοφυλοφίλων, οι παρελάσεις των gay,
τα «δικαιώματα των ζώων», η «κλιματική αλλαγή», το άνοιγμα των συνόρων
για τους λαθρομετανάστες, το «δικαίωμα στο ελεύθερο κάμπινγκ»,
η αποποινικοποίηση του χασίς κλπ. κλπ. κλπ…
Άλλα απ’ αυτά είναι αστεία, άλλα είναι σοβαρά αλλά όχι όπως τίθενται
πολλές φορές, άλλα είναι απλώς γραφικότητες, άλλα είναι και επικίνδυνα ακόμα…
Δεν θα τα σχολιάσω ένα προς ένα.
Μπορούμε να τα συζητήσουμε όλα αυτά, όσο θέλετε…
Αλλά είναι άλλο θέμα, άλλης συζήτησης…
ΔΕΝ είναι αυτά που μας οδήγησαν στην κρίση!
ΟΥΤΕ είναι αυτά που πρέπει να λύσουμε για να ξεπεράσουμε την κρίση…
Είναι «παρέλκυση», για να ΜΗ συζητάμε όλα τα άλλα,
που όντως θα κρίνουν το αν και πως θα υπάρξουμε ως κοινωνία στο μέλλον.
Τελεία και παύλα.
Ας επανέλθουμε, λοιπόν, στις μεταρρυθμίσεις που αφορούν
στην ίδια την ύπαρξή μας ως κοινωνίας:
Το «τι» και το «πώς» των μεταρρυθμίσεων: 5x5 κυριολεκτικά!
* Πέντε μεγάλες κατηγορίες μεταρρυθμίσεων (το «τι»)
* Και πέντε διαφορετικοί τρόποι να γίνουν (το «πώς»)
Ας αρχίσουμε από το «τι»:
--Η αναβάθμιση της ανταγωνιστικότητας μας (που κατέρρεε επί δεκαετίες…)
--Ο δημογραφικός μας μαρασμός (που μας απειλεί, πλέον, άμεσα)…
--Η αξιοποίηση του ανεκμετάλλευτου εθνικού μας πλούτου – ιδιωτικού και δημόσιου
(είτε πρόκειται για ορυκτό πλούτο, είτε για ενεργειακά αποθέματα, είτε
για συγκριτικά πλεονεκτήματα, είτε για δημόσια περιουσία που παραμένει «αργή»)…
Και ένα ακόμα:
--Η ισότητα ευκαιριών για όλους
(ώστε να σπάσουν μονοπώλια, ολιγοπώλια,
καρτέλ και «στεγανά») και να έχουν ίση πρόσβαση
όλοι στις ευκαιρίες και στην ευημερία.
(Όπου ίσες ευκαιρίες για όλους ΔΕΝ σημαίνει αναγκαστικά, «ίσες αποδοχές»
ή «ισοπέδωση» όλων προς τα κάτω).
Κι ένα τελευταίο που διασφαλίζει όλα τα προηγούμενα:
--Αποκατάσταση της ισονομίας! Δηλαδή ισότητα όλων απέναντι στο νόμο
και εξασφάλιση ότι η δικαιοσύνη θα λύνει γρήγορα και αποτελεσματικά
τις διαφορές των ανθρώπων.
Δηλαδή κατάργηση μιας από τις μεγαλύτερες νεοελληνικές
στρεβλώσεις σήμερα: της αρνησιδικίας (ή και της κακοδικίας ακόμα).
Πώς να γίνουν επενδύσεις και να υπάρξει απασχόληση και ευημερία,
όταν οι εκατοντάδες χιλιάδες υποθέσεις εκκρεμούν στα δικαστήρια για δεκαετίες;
Είδαμε τα πέντε «τι»…
Και τώρα το πιο δύσκολο: Τα πέντε «πώς» των μεταρρυθμίσεων…
Οι μεταρρυθμίσεις λοιπόν χωρίζονται, από επιχειρησιακή άποψη,
σε πέντε κατηγορίες:
* Πρώτον, εκείνες που μπορούν να γίνουν μέσα σε μια στιγμή.
Με μια πολιτική απόφαση.
Με την ψήφιση ενός νόμου και με την υπογραφή ενός διατάγματος.
Παράδειγμα, η κατάργηση του Καμποτάζ!
Που απελευθέρωσε μια τεράστια και προσοδοφόρα δραστηριότητα
με διάχυση εισοδήματος σε πολλες τοπικές κοινωνίες.
Και που θα έπρεπε να είχε «ανοίξει» από δεκαετίες, αλλά δεν την επέτρεπαν!
Είναι απίστευτο, αλλά η Ελλάδα που είναι από τη φύση της το παγκόσμιο
παράδειγμα «αρχιπελαγικού τουρισμού», απαγόρευε την κατ’ εξοχήν
οικονομική δραστηριότητα του αρχιπελαγικού τουρισμού: την κρουαζιέρα!
Που από τον καιρό που επιτράπηκε (2012),
έσωσε κυριολεκτικά την ελληνική οικονομία
(κατακόρυφη άνοδος στις αφίξεις και αντίστοιχη
ενίσχυση στο εθνικό εισόδημα σε εποχές
παρατεταμένης ύφεσης για την υπόλοιπη χώρα)…
* Δεύτερον, οι μεταρρυθμίσεις που ΔΕΝ μπορούν να γίνουν «στιγμιαία».
Πρέπει να υπάρξουν μια σειρά από διαφορετικές νομοθετικές παρεμβάσεις,
πολλές φορές στα πιο ανόμοια μεταξύ τους πεδία, με ταυτόχρονη επιμονή
στις εφαρμοστικές διατάξεις και συνεχή παρακολούθηση…
Μέχρι που να έλθει η κοινωνία και η οικονομία να αξιοποιήσουν το «νέο καθεστώς».
Για παράδειγμα, η κατάργηση (ή ελαχιστοποίηση) της γραφειοκρατίας
στην αδειοδότηση νέων επιχειρήσεων και στην έναρξη νέων οικονομικών
δραστηριοτήτων (επαγγελμάτων). Εδώ χρειάζεται νέος επενδυτικός νόμος,
αλλαγή στο Κώδικα Βιβλίων, απλούστευση στον Φορολογικό Κώδικα,
στο Πτωχευτικό Κώδικα
(όλα αυτά ξεκίνησαν επί Σαμαρά, αλλά στη συνέχεια πάγωσαν ή ανατράπηκαν)…
Μύθος του Σισύφου, κυριολεκτικά…
Κι ακόμα, στην ίδια την απονομή δικαιοσύνης, στη λειτουργία
των ελεγκτικών αρχών, στο σύστημα προστίμων, στους εξωδικαστικούς
διακανονισμούς, στο ασφαλιστικό σύστημα, στους συμψηφισμούς οφειλών
μεταξύ ιδιωτών κράτους, ή/και μεταξύ ιδιωτών, στις τραπεζικές συναλλαγές κλπ.
(όλα αυτά είχαν προγραμματιστεί και μερικά είχαν ξεκινήσει
επί Σαμαρά – αλλά μετά ακολούθησε πολύ «πισωγύρισμα και ελάχιστη πρόοδος).
Ξανά, ο μύθος του Σισύφου…
Και το πιο σημαντικό: για να αποδώσουν πρέπει ταυτόχρονα να μειώνονται
και τα φορολογικά βάρη, και να περάσει και κάποιος χρόνος,
για να μπορέσει το νέο «σύστημα» να αρχίσει να δουλέψει.
Σίγουρα δεν μπορούν να γίνουν ταυτόχρονα.
Κι επομένως, ακόμα κι αν μια κυβέρνηση έχει την πολιτική βούληση
να τα κάνει, χρειάζεται χρόνο.
Κι ύστερα η ίδια η οικονομία χρειάζεται πρόσθετο χρόνο για να τα αξιοποιήσει…
* Τρίτον, μεταρρυθμίσεις που αφορούν αλλαγές κοινωνικών συμπεριφορών
και χρειάζονται ακόμα περισσότερο χρόνο.
Ώστε να τις «αφομοιώσει» η ίδια η κοινωνία:
Όπως για παράδειγμα, κίνητρα για δημιουργία οικογένειας
και τη γέννηση παιδιών (δημογραφικό)…
Ή κίνητρα για ένταξη τω ανθρώπων στην οικονομική δραστηριότητα.
Στην Ελλάδα, «οικονομικά ενεργό» είναι το 55% του πληθυσμού μόνο,
έναντι άνω του 70% στις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες!
Κι από αυτούς, το ένα τέταρτο είναι άνεργοι σήμερα!
Αλλά και κίνητρα για την αξιοποίηση περιουσιακών στοιχείων – ιδιωτικών
ή δημόσιων.
Γιατί στην Ελλάδα έχουμε πολύ «περιουσία» (assets),
αλλά ταυτόχρονα έχουμε πολύ μικρό «κεφάλαιο» (capital).
Μη μπερδεύεστε με αυτές τις έννοιες: Η διαφορά τους κρύβει το μυστικό
της Ελληνικής υστέρησης
(ή, αν θέλετε, το μυστικό μιας μελλοντικής «αναπτυξιακής έκρηξης»)
--«Περιουσιακό στοιχείο» (asset) είναι ο,τιδήποτε αποτελεί δυνητικά πηγή πλούτου. Προσέξτε: Δυνητικά, όχι κατ’ ανάγκην πραγματικά.
Δηλαδή, αν το αξιοποιήσεις σωστά και στις κατάλληλες συνθήκες, μπορεί να παράγει
δύο πράγματα: εισόδημα (income flows) και υπεραξίες (capital gains)…
--«Κεφάλαιο», είναι ό,τι περιουσιακό στοιχείο αξιοποιείται και παράγει
εισόδημα (και υπεραξίες). Όχι «δυνητικά» αυτή τη φορά.
Αλλά στην πράξη…
Ή, με άλλα λόγια, «κεφάλαιο» είναι τα περιουσιακά στοιχεία» που αξιοποιούνται!
Δεν μένουν «ανενεργά». Γιατί τότε μπορεί και να «απαξιώνονται»…
Στην Ελλάδα, λοιπόν, υπάρχει τεράστια συσσωρευμένη ανενεργή «περιουσία»
κάθε είδους, που ΔΕΝ γίνεται κεφάλαιο,
δεν αποδίδει τίποτε, δεν συμβάλλει στην ανάπτυξη.
Ένας μέρος της απαξιώνεται συνεχώς, ένα άλλο μέρος της παραμένει απλώς «αργό».
Είτε γιατί τα μπλοκάρει όλα η γραφειοκρατία και τα πάσης φύσεων στεγανά,
είτε γιατί υπάρχουν αναρίθμητες στρεβλώσεις και αντικίνητρα,
είτε γιατί ξεμάθαμε στο σταθερό κέρδος και…
........... καλομάθαμε στην εύκολη «αρπαχτή»!
Για όλους αυτούς τους λόγους, ακόμα κι αν κάνεις όλες τις μεταρρυθμίσεις
που χρειάζονται, η κοινωνία θα χρειαστεί κάποιο χρόνο για να «ξεμάθει»
αυτά που ήξερε από παλιά και να αρχίσει να εκμεταλλεύεται τις μεγάλες ευκαιρίες
που τώρα έχει και την τεράστια «περιουσία» που διαθέτει
(χωρίς να την έχει αξιοποιήσει).
* Τέταρτον χρειάζεται να μπούμε πρώτα σε κάποιο αναπτυξιακό μονοπάτι.
Μερικές μεταρρυθμίσεις απλώς δεν μπορούν να γίνουν σε συνθήκες ύφεσης.
Κλασικότερο παράδειγμα, οι μειώσεις των φόρων: Είναι από μόνες τους
μεγάλες μεταρρυθμιστικές τομές, όμως, είναι δύσκολο να γίνουν
(χωρίς να προκύπτουν νέα ελλείμματα) σε συνθήκες ύφεσης.
Χρειάζεται να μπει η οικονομία στην Ανάπτυξη…
Ο Σαμαράς έκανε αρκετές μειώσεις φορολογικών συντελεστών στα δυόμιση χρόνια
της διακυβέρνησής του, παρά το γεγονός ότι βρισκόταν ακόμα σε συνθήκες ύφεσης.
Και απέδωσαν, παρ’ όλα αυτά…
Αλλά προγραμμάτιζε πολύ περισσότερες, αφότου μπαίναμε στην ανάπτυξη.
Μόλις κατάφερε να φέρει την οικονομία στην ανάπτυξη έφυγε
από την διακυβέρνηση, ήλθε ο Τσίπρας και… φορολόγησε το Σύμπαν!
Νάτος ξανά, ο μύθος του Σισύφου…
* Πέμπτον υπάρχουν μεταρρυθμίσεις που απαιτούν συνταγματική αλλαγή.
Όπως, τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια, τα βοσκοτόπια, κι ορισμένες κρίσιμες πτυχές
λειτουργίας της Δικαιοσύνης…
Αλλά η διαδικασία αλλαγής του Συντάγματος στην Ελλάδα
είναι εξαιρετικά περίπλοκη ΚΑΙ χρονοβόρα.
Πάντως ο Σαμαράς έβαλε την ατζέντα της συνταγματικής αλλαγής.
Όμως, δεν τον άφησαν να την ολοκληρώσει…
Τέλος υπάρχουν και πράγματα που ΔΕΝ απαιτούν συνταγματική αλλαγή
αυτά καθαυτά, αλλά είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί άλλο
«συνταγματικό περιβάλλον» για να ριζώσουν και να αποδώσουν…
Όπως το «ασυμβίβαστο» υπουργού-βουλευτή, η αλλαγή στο νόμο
περί ευθύνης υπουργών (που πρέπει οπωσδήποτε να γίνει,
αλλά δεν είναι τόσο απλό, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να φτάσουμε σε καθεστώς
που κανείς υπουργός δεν θα τολμά να υπογράψει το παραμικρό!)
και βέβαια, η αποθάρρυνση πρόωρων εκλογών καθώς
και ο ίδιος ο (σταθερός) εκλογικός νόμος.
Συμπέρασμα: Αυτές είναι «επιχειρησιακά» οι μεγάλες κατηγορίες μεταρρυθμίσεων .
--Όσες μπορούν να γίνουν άμεσα…
--Όσες μπορούν να ξεκινήσουν, αλλά χρειάζονται χρόνο για να ολοκληρωθούν
και να «λειτουργήσουν».
--Όσες χρειάζονται ακόμα πρόσθετο χρόνο για να αντιδράσει θετικά η κοινωνία.
--Όσες απαιτούν να έχει μπει η οικονομία σε ανάπτυξη,
αλλιώς θα δημιουργήσουν νέες στρεβλώσεις, αντί να διορθώσουν τις παλιές.
--Κι όσες προϋποθέτουν συνταγματική αλλαγή.
Ο Σαμαράς έβαλε την ατζέντα για όλες αυτές!
Όσες μπορούσαν να γίνουν «στιγμιαία», τις έκανε.
Ο ΟΟΣΑ είχε ανακοινώσει πως το 2003 και το 2004 η Ελλάδα
ήταν πρώτη στον κόσμο σε εφαρμογή μεταρρυθμίσεων
που προάγουν την ανταγωνιστικότητα!
Και την ίδια εποχή, η χώρα ανέβηκε δεκάδες θέσεις στην διεθνή κατάταξη
ανταγωνιστικότητας του ΟΟΣΑ και της Παγκόσμιας Τράπεζας!
Τις περισσότερες τις «πάγωσε» ή τις πήρε πίσω η κυβέρνηση Τσίπρα.
Και - τι σύμπτωση;
Η Ελλάδα υποχωρεί και πάλι σε ανταγωνιστικότητα διεθνώς.
Ξανά, ο μύθος του Σισύφου…
Ο Σαμαράς επίσης ξεκίνησε όσες μεταρρυθμίσεις απαιτούν χρόνο.
Και ακόμα έβαλε την ατζέντα της μεγάλης συνταγματικής αναθεώρησης.
Και έσπασε πολλά «ταμπού», που δεν άφηναν κανένα να μιλήσει
για αληθινά τολμηρές μεταρρυθμιστικές τομές στο παρελθόν:
--Μίλησε για πρώτη φορά, για μείωση όλων των φορολογικών συντελεστών.
Σταδιακή, αλλά σαρωτική.
Τον ειρωνεύθηκαν.
Μετά τον είδαν να τα ξεκινάει…
--Μίλησε για αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας.
Τον… «κατήγγειλαν».
Μετά τον είδαν να τα ξεκινάει (κι αυτά)…
--Μίλησε για συνταγματική αναθεώρηση και για το αίσχος
της κακοδικίας στην Ελλάδα.
Τον κατήγγειλαν ξανά…
Τώρα η υπόθεση της Συνταγματικής αναθεώρησης ξεχάστηκε,
αφού παραδόθηκε προς στιγμήν στη δικαιοδοσία του… Κιμούλη).
Κυριολεκτικά, ο μύθος του Σισύφου.
Σίγουρα δεν άφησαν το Σαμαρά να συνεχίσει το έργο του…
Σίγουρα τον πολέμησαν ακόμα και πολλοί από εκείνους
που εκ των υστέρων το παίζουν και πολύ… «μεταρρυθμιστές»!
Στα μίντια «κυκλοφορούν» ακόμα πολλοί… «τηλεπερσόνες» που έβριζαν
το Σαμαρά και χαλούσαν τον κόσμο όταν ως πρωθυπουργός
έκανε μεγάλες μεταρρυθμιστικές τομές:
από τη «μικρή ΔΕΗ» μέχρι τα περιφερειακά αεροδρόμια και το Ελληνικό,
ή την κατάργηση του Καμποτάζ προηγουμένως,
και από το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα μέχρι το χτύπημα της σπατάλης
στα δημόσια Νοσοκομεία (rebate και claw back),
από το tool kit του ΟΟΣΑ μέχρι
τα «μη συνταγογραφούμενα φάρμακα»
και τις απολύσεις 14 χιλιάδων «επίορκων»
από το δημόσιο.
Κι αυτούς τους… ξαναπήραν πίσω…
Για να μη μιλήσουμε για την αμαρτωλή ΕΡΤ!
Γι’ αυτήν, τουλάχιστον, πολλοί που «έσκουζαν» τότε, άρχισαν τώρα
να ζητούν συγγνώμη και να τον δικαιώνουν, έστω και εκ των υστέρων.
Αλήθεια, ως πότε οι μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα θα θυμίζουν το δράμα του Σίσυφου;
Ρωτήστε το Σαμαρά, κάτι θα έχει να πει γι’ αυτό…
Ποτέ κανείς δεν έκανε τόσες πολλές μεταρρυθμίσεις σε τόσο λίγο χρόνο.
Και σε τόσο αντίξοες συνθήκες…
Και ποτέ κανείς μεταρρυθμιστής δεν πολεμήθηκε τόσο πολύ,
όχι μόνο από τους εχθρούς των μεταρρυθμίσεων.
Αλλά και από πολλούς «μεταρρυθμιστές».
Τρομάρα τους…
Κείμενο του του Θανάση Κ.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου