Παρασκευή 20 Σεπτεμβρίου 2013

Ποιος ήταν πράγματι ο χρησμός της Πυθίας Νικάνδρας προς τον αυτοκράτορα Ιουλιανό;

Σύμφωνα με την ιστορία που διδάσκεται σήμερα,
 ο τελευταίος χρησμός που δόθηκε 
από το Μαντείο των Δελφών, διά στόματος Πυθίας, 
συνέβη το 362 μ.Χ. και αποδέκτης ήταν 
ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου*, 
ο Ιουλιανός ο Παραβάτης, 
ο οποίος όταν αποφάσισε να εκστρατεύσει
 κατά των Περσών έστειλε ανθρώπους να ρωτήσουν 
στο μαντείο των Δελφών αν θα έπρεπε
 να κάνει αυτή την εκστρατεία.
Ο χρησμός αυτός που σήμερα όλοι γνωρίζουμε, 
είναι ο εξής:
«Είπατε τω βασιλεί, χαμαί πέσε δαίδαλος αυλά, 
ουκέτι Φοίβος έχει καλύβαν, ου μαντίδα δάφνην, 
ου παγάν λαλεούσαν, απέσβετο και λάλον ύδωρ».
Δηλαδή, σε απόδοση στα νεοελληνικά:
«Πείτε στον βασιλιά, πως έπεσε κατάχαμα 
το περίτεχνο οίκημα, κι ούτε ο Φοίβος Απόλλων
 έχει πια κατοικία, ούτε δάφνη μαντική, 
ούτε πηγή ομιλούσα, και το ομιλών νερό στέρεψε».
Ο χρησμός αυτός είναι ψευδέστατος από την πρώτη
 ως την τελευταία του λέξη 
και είναι ένα χριστιανικό εφεύρημα 
που επινοήθηκε, 700 χρόνια αργότερα 
από αυτόν τον υποτιθέμενο χρησμό, 
από τον Βυζαντινό χρονογράφο και μοναχό, 
Γεώργιο Κεδρηνό, ο οποίος έζησε προς το τέλος 
του 11ου και στις αρχές του 12ου αιώνα μ.Χ.
Υπάρχει όμως και αυτή η εκδοχή:
«Έστ' ήμαρ ότε Φοίβος πάλιν ελεύσεται
 καί ές αεί έσεται».
Δηλαδή, σε απόδοση στα νεοελληνικά:
«Θα έρθει ημέρα που ο Φοίβος 
(Απόλλων)
 θα επιστρέψει και θα μείνει για πάντα».


Ο Ιουλιανός (Φλάβιος Κλαύδιος Ιουλιανός,
 Λατ. Flavius Claudius Julianus,
 331 ή 332 — 26 Ιουνίου 363), 
γνωστός ως Ιουλιανός ο Παραβάτης 
ή Ιουλιανός ο Αποστάτης, 
αλλά και Ιουλιανός ο Μέγας,
 ήταν Ρωμαίος αυτοκράτορας 
κατά την πρωτοβυζαντινή* περίοδο.
 Συμβασίλευσε, ως Καίσαρας, με τον Κωνστάντιο Β' 
από το 355 ως το 360 και μόνος του, ως Αύγουστος, 
από το 361 ως το 363. 
Ο Ιουλιανός ήταν ο τελευταίος αυτοκράτορας
 της Κωνσταντίνειας δυναστείας 
και ο μοναδικός παγανιστής 
μετά τον Μέγα Κωνσταντίνο.
Δικό μας σχόλιο:
*Πρωτοβυζαντινή και Ρωμαίος;
Ο Ιουλιανός εντοπίζει στον ήδη καταξιωμένο
 χριστιανισμό μία από τις κύριες αιτίες 
της παρακμής της Αυτοκρατορίας
 μαζί με την οικονομική και κοινωνική έκπτωση.
 Αποδοκιμάζει πράγματι ότι
 μιά ιουδαϊκή σέκτα, περιθωριοποιημένη
 από τους ίδιους τους εβραίους, 
σφετερίζεται το δικαίωμα  να υποτιμά 
τη προγονική κουλτούρα, πού υποστήριξε 
την ένωση του κλασσικού κόσμου και υπεύθυνης
 της καλής λειτουργίας της αυτοκρατορίας. 
Η νέα θρησκεία επέτρεψε στον Κωνσταντίνο 
και στους απογόνους του να νομιμοποιήσουν 
τα εγκλήματά τους, αποσταθεροποίησε  
την αριστοκρατική τάξη με το κήρυγμά της 
υπέρ της φτώχειας και εισήγαγε το τρόμο 
και το αίσθημα της ενοχής στη καθημερινή ζωή.
Πυθία ονομαζόταν η εκάστοτε Πρωθιέρεια
 του Θεού Απόλλωνα στο Μαντείο των Δελφών 
η οποία, ευρισκόμενη σε έκσταση, μετέφερε
 τη χρησμοδότηση του Θεού προς τον ενδιαφερόμενο 
με τρόπο συνήθως λακωνικό, 
δυσνόητο και αινιγματικό.
Η λέξη «Πυθία» προέρχεται από το «Πύθων», 
το όνομα ενός ερπετού, φιδιού ή «δράκου» 
που σκότωσε κατά τη μυθολογία ο Απόλλωνας 
για να κυριεύσει το χώρο του μαντείου στους Δελφούς. 
Μέχρι τότε το μαντείο ήταν το κέντρο 
της χθόνιας λατρείας της Γαίας. 
Το «πύθων» με τη σειρά του θεωρείται 
μερικές φορές ότι προέρχεται από το ρήμα 
«πύθειν» (σαπίζει), ίσως όμως σχετίζεται 
με τη λέξη «πάθος».
Πριν από κάθε χρησμοδότηση η Πυθία πλενόταν,
 έπινε νερό από την Κασταλία πηγή,
 μασούσε φύλλα δάφνης και ανέβαινε σ' έναν τρίποδα. 
Συνήθως η Πυθία εκλεγόταν 
από τις ευγενικής καταγωγής παρθένες των Δελφών. 
Αργότερα όμως αποφασίστηκε
 να είναι ηλικίας πάνω από 50 χρόνων. 
Στα παλαιότερα χρόνια η Πυθία έδινε
 μόνο ένα χρησμό, κάθε Φεβρουάριο.
 Πρώτη Πυθία του Μαντείου των Δελφών
 κατά την Ελληνική Μυθολογία ήταν η Φημονόη.
Η Πυθία που έδωσε τον χρησμό,
στον αυτοκράτορα Ιουλιανό, ήταν η  Νίκανδρα.
Ο Πύθων ζούσε σε ένα σπήλαιο και προστάτευε 
το ιερό της Γαίας 
όπου ήταν αφιερωμένος αρχικά ο ιερός χώρος.
Τον Πύθων σκότωσε ο Απόλλωνας, μωρό ακόμα,
 γιατί με την βοήθεια της Ήρας 
κυνηγούσε την μητέρα του για να εμποδίσει 
την γέννηση του, στην ενέργεια του αυτή 
τον βοήθησε και ο Ήφαιστος 
δίνοντας του χρυσή φερέτρα με χρυσά βέλη.
Από τότε το ιερό αφιερώθηκε στον Απόλλωνα 
και η ιέρεια του μαντείου ονομαζόταν Πυθία.
Ἀπόλλων δὲ τὴν μαντικὴν μαθὼν 
παρὰ Πανὸς τοῦ Διὸς καὶ Ὕβρεως 
ἧκεν εἰς Δελφούς, χρησμῳδούσης τότε Θέμιδος· 
ὡς δὲ ὁ φρουρῶν τὸ μαντεῖον Πύθων ὄφις 
ἐκώλυεν αὐτὸν παρελθεῖν ἐπὶ τὸ χάσμα, 
τοῦτον ἀνελὼν τὸ μαντεῖον παραλαμβάνει. 
κτείνει δὲ μετ᾽ οὐ πολὺ καὶ Τιτυόν Απολλόδωρος 
Βιβλιοθήκη Α' [Α 4,1]
Απέναντι στους εβραίους ο Ιουλιανός
έχει μια συμπεριφορά επαμφοτερίζουσα. 
Τους σέβεται  καθόσον πιστοί
  σε μιά λατρεία αυθεντική, όχι επιθετική
και όντως εθνική, αλλά τους υποτιμά επίσης
 για τις αδιόρθωτες αντιφάσεις πού συναντά  
όπως εξηγεί  κατά τρόπο εξαντλητικό
 στη πραγματεία Κατά Χριστιανών πού σώθηκε
 σχεδόν ακέραια χάρις στη κριτική του Κυρίλλου
 της Αλεξανδρείας,  ο οποίος το  λογόκρινε 
χωρίς να το στρεβλώσει. 
Στον Κύριλλο, τον εντολέα της δολοφονίας 
της Υπατίας,  οφείλεται επίσης 
το επίθετο του ''Αποστάτη'' με το οποίο
 ο Ιουλιανός πέρασε στη ιστορία. 

Δεν υπάρχουν σχόλια :