Δευτέρα 12 Αυγούστου 2013

Τελικά, γιατί ο Ευριπίδης έγραψε ότι σκότωσε τα παιδιά της η Μήδεια;

Φωτογραφία αρχείου,
 από ερασιτεχνική θεατρική  παράσταση,
της Μήδειας, το 2008
στο υπαίθριο θέατρο "Μίκης Θεοδωράκης"
στα εξαμίλια της Κορίνθου.
Η Μήδεια*  γνωρίζει τις τελετές των μυστών
 και μεταφέρει τη γνώση της 
από την Κολχίδα στην Ιωλκό,
 την Κόρινθο ακόμα και την Αθήνα. Φορέας
 και εκπρόσωπος ενός αρχαϊκού
 και μυστικού πολιτισμού, ανήκει 
σ' ένα είδος "ορφισμού", ενώ ο Ιάσων
 είναι ο εκπρόσωπος του κλασικού ελληνικού πνεύματος, ανθρωποκεντρικού, με κινητήριους άξονες 
τον ορθολογισμό και τον πραγματισμό. 
Η ανατολική κουλτούρα αντιμέτωπη με τη δυτική.
*Μήδεια, από το ρήμα
 μέδομαι ή μήδομαι = σκέπτομαι, 
πράττω επιδέξια. Και μέδω = φροντίζω.
Ως ιέρεια της Εκάτης
 δεν ανέχεται τη λύση του όρκου, 
ενός σημαντικού δεσμού 
ανάμεσα στους ανθρώπους 
ή τους ανθρώπους και τους δαίμονες*.
*με την αρχαιοελληνική σημασία.
Επιπλέον, η Μήδεια κατάγεται από την Κόρινθο
 (από την πόλη αυτή καταγόταν ο πατέρας της
 που βασίλεψε κιόλας εκεί 
πριν φύγει για την Κολχίδα). 
Επομένως, ο σχεδιαζόμενος γάμος
 του Ιάσονα με την Γλαύκη, 
τη βασιλοπούλα της Κορίνθου, 
θεωρείται από τη Μήδεια ως σφετερισμός εξουσίας,
 αφού νόμιμη κληρονόμος του Κορινθιακού θρόνου
 δεν μπορεί να είναι άλλη από τη θυγατέρα του Αιήτη 
τη Μήδεια, την "παμφάρμακο ξείνα" κατά τον Πίνδαρο.
Το θέμα της παιδοκτονίας απασχόλησε πολλούς 
ειδήμονες της ευριπίδειας τραγωδίας, ώστε 
να αναζητήσουν τους λόγους που ο δραματουργός
 εισήγαγε στο έργο του. 
O θάνατος των παιδιών της Μήδειας αρχή έχει 
την εκδικητική διάθεση, τη ζήλια, τον άλλο πολιτισμό 
της πρωταγωνίστριας. 
Ο Παυσανίας (Κορινθιακά 2,3,10) μας διηγείται 
μια ιστορία ενός Κορίνθιου ποιητή 
(Εύμηλος 8ος π.Χ. αιών.), που αναφέρει ότι η Μήδεια
 που ζει στην Κόρινθο θέλησε να κάνει τα νεογνά της
 αθάνατα, αλλά τα μαγικά μέσα που χρησιμοποίησε 
είχαν τα αντίθετα αποτελέσματα. 
Η Μήδεια εδώ σκοτώνει άθελά της τα παιδιά της. 
Υπάρχει, όμως και μια άλλη εκδοχή: 
Ο Παρμενίσκος, μαθητής του Αρίσταρχου, 
ισχυρίζεται πως οι Κορίνθιες γυναίκες εξεγείρονται 
εναντίον της μάγισσας Μήδειας και σκοτώνουν
 τα παιδιά της μέσα στο ναό της Ήρας. 
Ο Κρεώφυλος λέει ότι η Μήδεια σκότωσε
 τον Κρέοντα, οι συγγενείς του σκότωσαν
 με τη σειρά τους τα παιδιά της Μήδειας 
και διέδωσαν ότι ο φονιάς ήταν η μάνα τους.
Ο Ευριπίδης προφανώς γνώριζε 
τις δύο προηγούμενες εκδοχές της παιδοκτονίας,
 να μεταθέτουν το θάνατο των παιδιών 
από τους Κορίνθιους στη μάνα τους. 
Ο ποιητής ενόχλησε διπλά 
τους Αθηναίους, 
καθώς  επιπλέον φαίνεται 
πως μετέθεσε το έγκλημα 
της παιδοκτονίας στη Μήδεια, 
απαλλάσσοντας τους Κορίνθιους. 
Παραμονές του Πελοποννησιακού πολέμου (431 π.Χ.), 
με ένταση ανάμεσα σε Αθήνα και Κόρινθο, 
εύλογα οι συμπολίτες του τον κατηγόρησαν 
για χρηματισμό και προδοσία
 (πέντε τάλαντα, ποσό αρκετά μεγάλο  
για την εποχή)! 
Η αντιδημοτικότητά του 
τον αναγκάζει να αυτοεξορισθεί
 στη Μακεδονία γεμάτος θλίψη
 και απογοήτευση. 
Ο τραγωδός αυτός που τόσο πολύ θαυμάστηκε, 
αλλά ταυτόχρονα μισήθηκε απεριόριστα.
Αλλά ο μύθος έχει 
κι έναν πολύ πιο γοητευτικό επίλογο: 
Σκότωσε τα δύο της παιδιά Φέρητα και Μέρμερο,
 που είχε αποκτήσει με τον Ιάσονα, ανέβηκε 
μετά σ' ένα άρμα που το έσερναν 
φτερωτοί δράκοντες και έφτασε στην Αθήνα,
 όπου ενώθηκε με τον Αιγέα 
και απέκτησε το Μήδο. 
Προσπάθησε όμως να δηλητηριάσει το Θησέα
κι έτσι ο Αιγέας την έδιωξε κι εκείνη κατέφυγε
 κοντά στο γιο της, Μήδο, στην Ασία, στη χώρα
 που από το όνομά της ονομάστηκε Μηδία.
Προς το τέλος της ζωής της κατέβηκε 
στα Ηλύσια Πεδία, όπου και έγινε
 σύζυγος του Αχιλλέα, παραμένοντας αθάνατη.
Οι δύο αυτές φωτογραφίες
είναι από την καταπληκτική παράσταση,
της Μήδειας, με τον Γιώργο Κιμούλη
το 2013

2 σχόλια :

Ανθούλα Φ είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Kartsonakis Pan είπε...

Την ερώτηση την κάνετε ως εκπαιδευτικός ή ως ιστορικός-συγγραφέας;