Άφοβον ο θεός, ανύποπτον ο θάνατος
και ταγαθόν μεν εύκτητον, το δε δεινόν ευκαρτέρητον.
Φιλόδημος (επικούρειος φιλόσοφος)
Δηλαδή σε νεοελληνική απόδoση:
Ο θεός δεν είναι για φόβο, ο θάνατος
δεν προκαλεί ανησυχία και το καλό εύκολα αποκτιέται,
το δε κακό εύκολα αντέχεται.
Δεν είναι βέβαιον αν οι θεοί συγχώρησαν
στο μεγάλο Έλληνα ένα τέτοιο τόλμημα,
είναι όμως διαπιστωμένο, ότι πολλοί άνθρωποι
προσπάθησαν να θάψουν τη διδασκαλία του
όσο πιο βαθιά γίνεται.
Για πεντακόσια και πλέον χρόνια ο Επικουρισμός
στάθηκε κόκκινο πανί για τον ιδεαλισμό την επίσημη
θρησκεία και κάθε λογής ηθικολόγους.
Οι Αθηναίοι δημοκρατικοί των χρόνων
του Επίκουρου διαισθάνονταν ότι η ιδεαλιστική
φιλοσοφία υπηρετούσε εν τέλει την ολιγαρχία
και τον ξένο επιδρομέα.
Τα θλιβερά γεγονότα που ακολούθησαν
τον Πελοποννησιακό πόλεμο
δικαίωσαν αυτή την αίσθηση.
Ο φόβος του θανάτου είναι αρκετός,
λένε οι Επικούρειοι, δεν χρειάζεται να προσθέσουμε
και τον τρόμο της αιώνιας δοκιμασίας.
Το ατέλειωτο αλισβερίσι των ψυχών
μέχρι τη θέωση απορρίπτεται επίσης: η ψυχή
δεν πάει σε άλλο σώμα, ο νεκρός δεν αισθάνεται
ούτε χαρά ούτε λύπη,
βρίσκεται όπως ήταν πριν γεννηθεί.
Χρειάζεται να σεβόμαστε τους θεούς,
επειδή είναι τέλεια όντα, και ταυτόχρονα
να είμαστε επιφυλακτικοί απέναντι στις δοξασίες
και τις διάφορες γνώμες των ανθρώπων γι’ αυτούς:
«Όμως δεν είναι οι θεοί όπως τους φαντάζεται
ο πολύς κόσμος, ο οποίος δε διαφυλάσσει
την αρχική τους έννοια.
Και ασεβής δεν είναι όποιος δεν αποδέχεται
τους θεούς των πολλών, αλλά όποιος προσάπτει
στους θεούς τα όσα πιστεύουν οι πολλοί.
Οι διάφορες γνώμες των πολλών για τους θεούς
δεν αποτελούν αληθινή γνώση,
αλλά ψευδείς δοξασίες που υποστηρίζουν
ότι οι θεοί προκαλούν τις μεγαλύτερες συμφορές
και προσφέρουν τα σπουδαιότερα αγαθά.
Γιατί οι άνθρωποι, συνηθισμένοι πάντα
στις δικές τους αρετές, αποδέχονται μόνο
τους όμοιούς τους, θεωρώντας ξένο
ό,τι είναι διαφορετικό.»
Η απόσταση από τον εκδικητή Θεό των Εβραίων
και της Παλαιάς Διαθήκης είναι σημαντική
και διανύθηκε χάρη στο ρωμαλέο ελληνικό
φιλοσοφικό πνεύμα που τόλμησε να ανδρώσει
το ανάστημά του μπροστά στους θεούς.
Ο Προμηθέας είναι γνήσιο παιδί
της αθηναϊκής δημοκρατίας.
Ως πρακτική φιλοσοφική αντίληψη για τη ζωή,
ο ιουδαϊκός χριστιανισμός μπόρεσε να ριζώσει
στον ελληνικό κόσμο μόνον εφόσον αποδέχτηκε,
θεωρητικά ή πρακτικά, επικούρειες
και πλήθος άλλες αρχαιοελληνικές φιλοσοφικές θέσεις.
Το αποτέλεσμα φαίνεται κάποτε ιλαρόν σε όσους
είναι κάπως εξοικειωμένοι με την ιστορία των ιδεών,
ωστόσο η λογική ασυνέπεια μια ιδεολογικής
κατασκευής σπανίως στάθηκε εμπόδιο στη διάδοση της.
Ακόμα και στις μέρες μας, πλήθη oρθόδοξων
πιστών, πιστεύουν στα ζώδια, στα παραμύθια
και στις καφετζούδες -πολύ ή λίγο- παρά
την εξωφρενική απόσταση που προφανέστατα
χωρίζει τoν ορθόδοξο χριστιανικό δoγματισμό
από την αστρολογία, μιας και η ίδια η χριστιανική
θρησκεία, μια χαρά τους παραμυθιάζει.
Έτσι ή αλλιώς, οι θεοί του Επίκουρου
είναι δημοκρατικοί και συμβάλλουν
στη συνοχή του δήμου.
Όπως αναφέρεται σε επιγραφή της εποχής,
οι πολίτες λατρεύουν την Αθηνά – Δημοκρατία.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου