Ο Αδαμάντιος Κοραής (1748-1833)
είναι αναμφισβήτητα η κορυφαία
πνευματική φυσιογνωμία
στο χώρο της νεοελληνικής παιδείας.
Το έργο και η εθνική προσφορά του αποδείχτηκαν ανυπολόγιστης αξίας
και σημασίας για την πνευματική και εθνική αναγέννηση των υπόδουλων Ελλήνων·
και όχι μόνο.
Είναι τα χρόνια που στην Ευρώπη αναζωπυρώνεται και το ενδιαφέρον
για τις κλασικές σπουδές και ο Κοραής «συνδέει αναπόσπαστα στη συνείδησή του
τα κλασικά γράμματα και την ελευθερία».
Έτσι, προκειμένου να συντελέσει στην ανάκτηση της ελευθερίας του Γένους,
αποφάσισε να αφοσιωθεί στα ελληνικά γράμματα και άρχισε το πολύμοχθο
συγγραφικό και εκδοτικό έργο της αρχαίας γραμματείας.
Παράλληλα εργάστηκε με ζήλο για τον εκσυγχρονισμό της ελληνικής παιδείας,
κάνοντας ρηξικέλευθες προτάσεις και υποδείξεις για τη μετάκληση διδασκάλων,
την ίδρυση σχολείων, την υιοθέτηση ευρωπαϊκών διδακτικών μεθόδων,
τη συγγραφή ή την εισαγωγή κατάλληλων εκπαιδευτικών βιβλίων κ.λπ.
Όπως ήταν επόμενο, τον απασχόλησε, πρώτιστα μάλιστα,
και το ζήτημα της ελληνικής γλώσσας[50]. Τ
η γλώσσα ο Κοραής δεν την είδε απλώς ως κατάλληλο και ενιαίο εκφραστικό όργανο,
βάσει του οποίου θα γινόταν η μετάδοση των φώτων και η «μετακένωσις»
των επιστημών και των άλλων ευρωπαϊκών πολιτιστικών επιτευγμάτων.
Ο Κοραής θεώρησε τη γλώσσα ως εθνική υπόθεση και αυτή η εκτίμηση
καθόρισε την όλη στάση του απέναντι σ’ αυτήν.
Όπως και άλλοι στοχαστές του διαφωτισμού, [ο Κοραής] ταύτιζε την προκατάληψη
και τη «δεισιδαιμονία» με την αμάθεια και, οπλισμένος
με τη δια του συνδυασμού γνώσεων και φρόνησης σοφία του, κατέβαλλε
προσπάθειες για την καταπολέμηση της πνευματικής ανεπάρκειας
των συμπατριωτών του.
Δεν είχε καμία αμφιβολία ότι εάν τους έφερνε σε στενότερη επαφή
με τις ηθικές αρχές των ένδοξων προγόνων εφοδιάζοντάς τους με εκδόσεις
των κλασικών, που ο ίδιος ετοίμαζε με πάθος και φιλολογική ακρίβεια,
τη μία μετά την άλλη, θα μπορούσε να νικήσει
τον πιο ύπουλο εχθρό, την αμάθεια.
Επιμελήθηκε δεκαεπτά τόμους αρχαίων συγγραφέων χάρη στην οικονομική
συμπαράσταση των Ζωσιμάδων, αδελφών που είχαν εμπορικές επιχειρήσεις
με έδρα το Λιβόρνο.
Υπέβαλλε κάθε έργο σε προσεκτική αντιβολή των χειρογράφων του
και το παρουσίαζε στους συμπατριώτες του με προλεγόμενα,
σε μορφή επιστολής, όπου έδραττε την ευκαιρία για να θίγει
κάθε φορά και ένα άλλο επίκαιρο και σημαντικό θέμα για τα ήθη και την παιδεία.
Η δράση αυτού του σοφού ανθρώπου, που είχε γεννηθεί στη Σμύρνη,
ξεκίνησε στο Άμστερνταμ, όπου τον είχε στείλει η οικογένειά του
για να φροντίζει τις εμπορικές επιχειρήσεις της. Από το Άμστερνταμ
μεταφέρθηκε στο Μονπελιέ για να σπουδάσει Ιατρική, και έπειτα στο Παρίσι
για να μελετήσει κάποια χειρόγραφα του Ιπποκράτη που σκόπευε να δημοσιεύσει·
στο Παρίσι έφτασε ακριβώς τη στιγμή που θα γινόταν
«μάρτυς φοβερών πραγμάτων», των γεγονότων της γαλλικής Επανάστασης.
Τα γράμματα που ο Κοραής απευθύνει στους μακρινούς του φίλους
περιγράφοντας λεπτομερώς τα πιο συγκλονιστικά επεισόδια εκφράζουν
έκπληξη και ταραχή· είναι γραμμένα με αφηγηματική διάθεση
και κάποτε παίρνουν τη μορφή δοκιμίου.
Mario Vitti, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας,
Εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα 2003, 189-190
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου