Ποια ήταν η αρχαία μακεδονική γλώσσα;

Η αρχαία μακεδονική γλώσσα ήταν διάλεκτος των Αρχαίων Ελληνικών. 

Τις τελευταίες δεκαετίες κάποιοι έχουν υποστηρίξει για κυρίως πολιτικούς λόγους 

ότι πρόκειται για ξεχωριστή ελληνική γλώσσα αλλά σε κάθε περίπτωση 

είναι στενά συγγενική των Αρχαίων Ελληνικών. 

Ήταν η γλώσσα που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Μακεδόνες, 

μέχρι τα τέλη της 1ης χιλιετίας π.Χ. όταν άρχισε να υποχωρεί η χρήση της

 και αντικαταστάθηκε από την αττική διάλεκτο, η οποία αποτέλεσε τη βάση

 για την μετέπειτα ελληνιστική κοινή.

Ο όγκος των σωζόμενων δημοσίων και ιδιωτικών επιγραφών

 που έχουν ανακαλυφθεί, δείχνει πως δεν υπήρχε κάποια άλλη γραπτή γλώσσα

 στην αρχαία Μακεδονία εκτός από τα Ελληνικά, και πως οι πρόσφατες

 επιγραφικές ανακαλύψεις, όπως ο κατάδεσμος της Πέλλας, κείμενο 

που ανακαλύφθηκε στην Πέλλα το 1986 και χρονολογείται στον 4ο αιώνα π.Χ.,

 γραμμένο σε ιδιότυπη δωρική διάλεκτο, δείχνουν πως τα αρχαία Μακεδονικά 

ήταν μια από τις βορειοδυτικές αρχαίες ελληνικές διαλέκτους.

Η αντίθετη περίπτωση του να μην σχετίζεται με την Ελληνική αλλά κάποια 

άλλη γλώσσα, είναι ιδιαίτερα περιορισμένη καθώς δεν έχουν ανευρεθεί 

κείμενα αδιαμφισβήτητα γραμμένα σε διαφορετική γλώσσα. 

Υπάρχει ένα σώμα το οποίο χαρακτηρίζεται ως αυθεντικές μακεδονικές λέξεις

συγκεντρωμένο από αρχαίες πηγές, κυρίως από επιγραφές νομισμάτων καθώς 

και από το λεξικό του Ησυχίου του 5ου αιώνα μ.Χ..

Οι περισσότερες από αυτές τις λέξεις είναι ελληνικές, αλλά υποστηρίζεται 

πως ορισμένες δεν ανταποκρίνονται στην τυπική ελληνική φωνολογία.

Η εκδοχή της μακεδονικής γλώσσας ως διαλέκτου της Ελληνικής

 είναι η καθιερωμένη, όμως δεν έχει γίνει αποδεκτή από όλους.

 Στη νεότερη εποχή, η ύπαρξη ζητήματος της ελληνικότητας ή μη της γλώσσας, 

έχει επίσης γίνει μέρος της πολιτικής και διπλωματικής διαμάχης των χωρών 

οι οποίες έχουν περιοχές που αυτοπροσδιορίζονται με τον όρο

 ή παράγωγα της ονομασίας Μακεδονία.

Είναι πολλοί εκείνοι που θεωρούν ότι η Μακεδονική ήταν βόρεια 

ελληνική διάλεκτος, και ανάμεσά τους περιλαμβάνονται ακαδημαϊκοί 

όπως οι Φραντς Χάινριχ Λούντολφ Άρενς (Franz Heinrich Ludolf Ahrens) (1843) 

και Όττο Χόφμαν (Otto Hoffmann) (1906). 

Σύγχρονος υπέρμαχος αυτής της άποψης είναι ο καθηγητής 

Ολίβιε Μέισον (Olivier Masson), ο οποίος στο άρθρο του για την αρχαία 

μακεδονική γλώσσα, στην 3η έκδοση του Κλασικού Λεξικού της Οξφόρδης (1996)

 προτείνει ότι η Μακεδονική σχετιζόταν με βορειοδυτικές ελληνικές διαλέκτους:

Κατά την άποψή μας ο ελληνικός χαρακτήρας των περισσότερων ονομάτων

 είναι προφανής και είναι δύσκολο να σκεφθούμε οποιαδήποτε ελληνοποίηση

 οφειλόμενη σε πλήρη δανεισμό [...] Η μειοψηφία των ονομάτων 

που δεν φαίνονται ελληνικά [...] ίσως οφείλεται σε επιδράσεις υποστρωμάτων 

ή επιστρωμάτων (όπως συμβαίνει παντού στην Ελλάδα). 

Η Μακεδονική λοιπόν μπορεί να ιδωθεί ως ελληνική διάλεκτος, χαρακτηριζόμενη 

από την περιφερειακή της θέση και τις τοπικές της προφορές. 

Όμως, αντίθετα με πρότερες απόψεις που την προσδιόριζαν

 ως αιολική διάλεκτο [...] θα πρέπει να σκεφθούμε πλέον τη σχέση της

 με τη Βορειοδυτική Ελληνική [...] Χρειάζεται να αναμένουμε νέες ανακαλύψεις, 

αλλά ίσως μπορούμε διστακτικά να συμπεράνουμε ότι η Μακεδονική

 είναι Βορειοδυτική Ελληνική.

Οι ισχνές μαρτυρίες είναι ανοικτές σε ποικίλες ερμηνείες, και δεν υπάρχει

 οριστική απάντηση στο ερώτημα αν η αρχαία Μακεδονική 

ήταν στην πραγματικότητα ελληνική διάλεκτος.

 Το πιθανότερο είναι ότι η Μακεδονική δεν ήταν αρχαία ελληνική διάλεκτος 

στηριζόμενη στο αττικό ή το ιωνικό παράδειγμα, εξ ου και ο συχνός

 προσδιορισμός της ως αποκλίνουσα ελληνική διάλεκτος.

 Σε αυτό το σημείο έχει ενδιαφέρον να τονιστούν οι απόψεις των ειδικών

 της μακεδονικής ιστορίας,

 όπως ο Nicholas Goeffrey Lempiere Hammond (Χάμοντ) 

και ο Hermann Bengtson (Μπένγκτσον). 

Ο Ηammond θεωρεί τη Μακεδονική διάλεκτο της Ελληνικής, 

και ενώ αρχικά (1972) πίστευε ότι ανήκε στην αιολική ομάδα, τελικώς 

κατέληξε στη βορειοδυτική ελληνική ομάδα (1989), μετά από τις ανακαλύψεις

 που έγιναν στην Πέλλα τη δεκαετία του 1980.

 Συγκεκριμένα αναφέρε: «συμπερασματικά, η γλώσσα των Μακεδόνων 

ήταν μια ξεχωριστή και ιδιαίτερη μορφή της Ελληνικής, που αντιστάθηκε

 στις εξωτερικές επιδράσεις και ήταν συντηρητική στην προφορά. 

Παρέμεινε έτσι μέχρι τον τέταρτο αιώνα, όταν υποτάχθηκε ολοκληρωτικά 

στην πλημμυρίδα της Κοινής Ελληνικής. 

Δεν υπάρχει καμία ένδειξη π.χ. ότι οι Μακεδόνες υιοθέτησαν ποτέ την Ιλλυρική

 ή τη Θρακική ως γλώσσα τους. 

Κανείς ποτέ δεν υπαινίχθηκε ότι οι Μακεδόνες μιλούσαν Θρακικά, 

αν και ο Δημοσθένης και διάφοροι άλλοι θα χαίρονταν πάρα πολύ αν το είχαν κάνει».