«Ο ύπνος της λογικής γεννάει τέρατα»

Η κουκουβάγια το ιερό πουλί της Θεάς Αθηνάς, 

αποτελεί σύμβολο σοφίας, 

σύνεσης, αλλά και της πόλης των Αθηνών.

Ως ιερό πουλί της Αθηνάς ονομάζεται «Γλαύξ», καθώς ένα από τα προσωνύμια 

της Θεάς της Σοφίας ήταν «γλαυκώπις», 

λόγω των σπιθιροβόλων γαλάζιων ματιών της.

Η Γλαύξ συμβολίζει την σοφία, διότι είναι νυχτόβιο πτηνό το οποίο έχει

 εξαιρετική όραση ακόμα και στο σκοτάδι. 

Έχει την φυσική συνεπώς ιδιότητα να βλέπει

 την «αθέατη πλευρά των πραγμάτων», εκεί που άλλοι αδυνατούν λόγω του σκότους.

Συμβολίζει κατ’ αυτόν τον τρόπο την «σοφία» που αφορά την μετουσίωση 

της απλής γνώσης σε βίωμα, πνευματικότητα και στάση ζωής.

Κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί μόνο 

μακριά από το φως της ημέρας 

και την φασαρία «εις εαυτόν διείσδυση», 

όταν ο άνθρωπος απομονώνεται

 από το φυσικό περιβάλλον του, προσπαθώντας 

να ανακαλύψει την αυτογνωσία,

 την πραγματική υπόσταση των πραγμάτων,

 και την Θεία του υπόσταση.

Για αυτό τον λόγο και «η γλαύκα της Αθηνάς 

πετάει μόλις η μέρα γείρει προς την δύση της...». 

Δεν είναι φυσικά καθόλου τυχαίο, πως οι «μυήσεις» κατά την διάρκεια

 των μυστηριακών τελετών γινόταν πάντα νύχτα κάτω από το φως των δαυλών.

Δεν είναι επίσης τυχαίο πως επιλέχθηκε (την δεκαετία του 1960), 

ως σήμα του Ελληνικού Οργανισμού Εκδόσεων σχολικών διδακτικών Βιβλίων. 

Ψιλά γράμματα αυτά για τους περισσότερους βέβαια, και εν κατακλείδι 

δεν γνωρίζω κατά πόσο ο συγκεκριμένος συμβολισμός του Ο.Ε.Δ.Β., 

ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα....

Όπως επισημαίνει μάλιστα ο δάσκαλος Γιώργιος Τρούλης 

 στην πραγματικότητα το πτηνό που χρησιμοποιούσε ως σήμα του Ο.Ε.Δ.Β, 

δεν είναι μία Κουκουβάγια αλλά ένας.... Μπούφος.

Αυτό είναι εύκολα διακριτό στην εικονογράφηση των δύο αυτών πτηνών. 

Στο κεφάλι του μπούφου σχηματίζεται ένα είδος αυτιών από φτερά, εν αντιθέσει 

με την κουκουβάγια, στης οποίας το κεφάλι δεν υπάρχει αντίστοιχος σχηματισμός.

Αυτή τη λεπτομέρεια την γνώριζαν οι αρχαίοι Έλληνες, 

αφού το αρχαίο Αθηναϊκό τετράδραχμο του 5ου αιώνα π.Χ.

 φέρει την εικόνα της κουκουβάγιας χωρίς αυτά τα «αυτιά».

Αντίγραφο του Αθηναϊκού τετράδραχμου

 υπάρχει στο νόμισμα του Ελληνικού ενός ευρώ.

Αλλά για ποιον λόγο άραγε

 έγινε αυτή η επιλογή μπούφου;

Το έργο «Ο ύπνος της λογικής γεννάει τέρατα» (μετ. 1797-1799) του Ισπανού ζωγράφου 
και χαράκτη Francisco Goya (1746 – 1828), αναπαριστά τον ίδιο να ακουμπάει 
το κεφάλι του σε ένα τραπέζι, καθώς κουκουβάγιες και νυχτερίδες τον περικυκλώνουν
 ενώ καλύπτει το κεφάλι με τα χέρια του. 
Τον 18ο αιώνα στην Ισπανία, η κουκουβάγια
ήταν σύμβολο της ανοησίας,
 της βλακείας και της βρωμιάς.

Ο ύπνος της λογικής γεννάει τέρατα (μετ. 1797-1799) του Ισπανού ζωγράφου
 και χαράκτη Francisco Goya (1746 – 1828) [Πηγή: Wikimedia]

Βέβαια, δεν είναι μόνο «άλλοι» λαοί που υποτίμησαν την κουκουβάγια, 
την οποία οι αρχαίοι ημών πρόγονοι τόσο πολύ αγάπησαν. 
Αν και σήμερα η λέξη «γλαύκα» περιγράφει κάθε μέλος 
της βιολογικής τάξης Γλαυκόμορφα (Strigiformes), η οποία περιλαμβάνει 
περίπου 200 είδη, στην αρχαία Ελλάδα η «γλαύκα» 
(όπως αντίστοιχα στη σύγχρονη Ελλάδα η λέξη «κουκουβάγια») 
ταυτιζόταν με το είδος Μικρή Κουκουβάγια, η οποία επιστημονικά
 ονομάζεται Αθηνά η νυκτία (Athene noctua), έχει κίτρινα μάτια,  
ύψος γύρω στα 22 εκ. και βάρος μόλις 180 γραμμάρια. 
Αυτό είναι προφανές από τις αναπαραστάσεις του πουλιού 
που υπάρχουν τόσο στα αρχαία νομίσματα όσο και στα αγγεία.
http://blog.books.gr/dimitrisgrammenos/2014/07/13/owl/

Αντί για δικό μας σχόλιο:

H ψυχή του Γένους πάντα κρατά κρυφά σχολειά, 

ακόμα και σήμερα, 

σε πείσμα των αρχόντων του αιώνος τούτου.