Η Σμύρνη κατεστραμμένη από τους εμπρησμούς
Η Μικρασιατική Καταστροφή συνεπάγεται το θάνατο του ελληνισμού
της Μικράς Ασίας και την αποτυχία υλοποίησης της Μεγάλης Ιδέας
και απελευθέρωσης των αλύτρωτων πληθυσμών.
Για τους Έλληνες είναι η Καταστροφή, για τους Τούρκους
ο Αγώνας Ανεξαρτησίας (Κουρτουλούς Σαβασί – Kurtuluş Savaşı).
Παραμονές της Παναγίας, το μέτωπο κατέρρευσε και η ελληνική αμυντική
γραμμή υποχώρησε.
Ο ελληνικός στρατός άρχισε να εγκαταλείπει την ενδοχώρα της Μικράς Ασίας
με κατεύθυνση τη Σμύρνη.
Στην πορεία αυτή, έκαψε τουρκικά χωριά και ανατίναξε σημεία ζωτικής
σημασίας όπως γέφυρες, αποθήκες, σιδηροδρομικές γραμμές
και σταθμούς ανεφοδιασμού.
Στις 19 Αυγούστου, ο Ύπατος Αρμοστής της Σμύρνης Αριστείδης Στεργιάδης
με εμπιστευτική εγκύκλιο διέταξε τους δημόσιους υπαλλήλους
«…να συσκευάσωσι τα αρχεία των.
Πάντες δημόσιοι υπάλληλοι οφείλουσι να συγκεντρωθώσι… και να είναι έτοιμοι
προς αναχώρησιν εις πρώτην διαταγήν».
Συγχρόνως, ο Βρετανός πρόξενος συντόνισε τις ενέργειες για την άμεση έξοδο
των Βρετανών υπηκόων από τη Σμύρνη.
Στις 27, 28 και 29 Αυγούστου οι Βρετανοί έφυγαν με πλοία για την Κύπρο.
Στις 26 Αυγούστου, η ελληνική κυβέρνηση διέταξε την εκκένωση ολόκληρης
της Μικράς Ασίας.
Την ίδια μέρα, η Ανώτερη Γενική Στρατιωτική Διοίκηση, το Φρουραρχείο
και οι τελευταίοι αξιωματικοί και στρατιώτες του ελληνικού στρατού
επιβιβάσθηκαν στα ελληνικά ατμόπλοια «Βυζάντιον» και «Κύκνος»
με προορισμό τον Πειραιά.
Για τελευταία φορά ακούστηκε ο εθνικός ύμνος και στην προκυμαία
το πλήθος ξέσπασε σε λυγμούς.
Ο Ύπατος Αρμοστής Στεργιάδης επιβιβάστηκε στο βρετανικό θωρηκτό
«Iron Duke» και έφτασε στη Νίκαια της Γαλλίας όπου και πέθανε το 1950.
Στο ενδιάμεσο διάστημα, δεν τόλμησε να επισκεφθεί την Ελλάδα
λόγω της εγκληματικής ανευθυνότητάς του
που καταδίκασε τους Έλληνες της Μικράς Ασίας.
Οι φωτιές ξεκίνησαν από την αρμενική συνοικία και εξαπλώθηκαν γρήγορα
σε όλη τη Σμύρνη.
Οι Αμερικανοί καθηγητές και ναύτες κάνουν λόγο
για Τούρκους στρατιώτες που ξεχύθηκαν στα στενά σοκάκια της Σμύρνης
κρατώντας δοχεία με πετρέλαιο και κηροζίνη, λούζοντας τα σπίτια,
τις εκκλησίες και τους καθολικούς ναούς.
Από τις 46 ορθόδοξες εκκλησίες σώθηκαν οι τρεις.
Οι εμπρησμοί κατέστρεψαν τα 3/5 της έκτασης της Σμύρνης
αφήνοντας άθικτη την τουρκική συνοικία.
Η επίσημη θέση της τουρκικής ιστοριογραφίας παρουσιάζει τις φωτιές
ως έργο των ίδιων των Αρμενίων και Ελλήνων, για να μην βρουν
τα σπίτια τους σώα οι Τούρκοι και κατοικήσουν σε αυτά.
Τι να απαντήσεις στο θράσος αυτό;
Ο πρόξενος των ΗΠΑ, George Horton, είχε εκφράσει πως ο Κεμάλ Ατατούρκ
θα μπορούσε να καταλάβει τη Σμύρνη ειρηνικά, χωρίς να επιτρέψει
στα στρατεύματά του να προβούν σε ακρότητες.
Χωρίς να υπάρξουν βιασμοί, λεηλασίες, φόνοι και φωτιές.
Απλώς με μια τυπική τελετή παράδοσης της εξουσίας.
Έτσι θα είχε κερδίσει την εμπιστοσύνη του λαού της Σμύρνης και η πόλη
θα διατηρούσε τον δυναμισμό και τον πλουραλισμό της.
Ο Horton ήταν ένας άνθρωπος που είχε ζήσει τα περισσότερα χρόνια
της ζωής του στην Ανατολή. Λάτρευε τη Σμύρνη και την αισθανόταν
ως πατρίδα του.
Όταν έφυγε βλέποντας την πυρκαγιά να ισοπεδώνει την αγαπημένη του πόλη,
αναφώνησε, «Ντρέπομαι που ανήκω στο ανθρώπινο είδος».
Εορτή των Τούρκων της Σμύρνης τα μετέπειτα χρόνια
για την απελευθέρωση, όπως ισχυρίζονται, της πόλης
Οι Τούρκοι εορτάζουν την 9η Σεπτεμβρίου ως ημέρα απελευθέρωσης
της Σμύρνης και επικράτησης του Αγώνα Ανεξαρτησίας.
Ωστόσο υπάρχουν δημοσιογράφοι, διανοούμενοι και πανεπιστημιακοί
στην Τουρκία που χαρακτηρίζουν τα γεγονότα της Σμύρνης
και σε άλλες πόλεις όπως το Αϊβαλί ως όνειδος και μεγάλη ντροπή.
Πρόκειται για προσωπικότητες όπως ο Αϊχάν Ακτάρ (Ayhan Aktar)
και ο Ουμούτ Οζκιριμλί (Umut Özkırımlı), που αποστρέφονται
τον εθνικιστικό κεμαλισμό και μάχονται για τον εκδημοκρατισμό της Τουρκίας.
Η υπεύθυνη εθνική αυτογνωσία, δίχως αποσιωπήσεις και στρεβλώσεις,
είναι βασικός πυλώνας προς την επίτευξη του εκδημοκρατισμού
και της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών.
Η αναγνώριση των λαθών-εγκλημάτων δηλώνει εγγυημένα
την μη επανάληψη του σφάλματος αυτού.
Σημαίνει ότι πραγματικά γυρνάς σελίδα στην ιστορία σου, έχεις ωριμάσει
και έχεις κατεδαφίσει εγκληματικά πρότυπα.
Αυτό πρέπει να είναι το στοίχημα για όλους τους λαούς
ώστε να μην ξανακαεί καμιά Σμύρνη και να μην πονέσει κανένας Σμυρνιός.
Πηγές
Edward Bierstadt, Η μεγάλη προδοσία, εκδ. Νέα Σύνορα – Λιβάνης,
Αθήνα 1992.
George Horton, The Blight of Asia, Indianapolis 1926.
Μαρία Ηλιού / Αλέξανδρος Κιτροέφ, Σμύρνη –
Η καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης 1900-1922,
εκδ. Μίνωας / Μουσείο Μπενάκη / Πρωτέας, Αθήνα 2012.
Σταύρος Καρκαλέτσης, «Η πτώση και η καταστροφή της Σμύρνης»,
Στρατιωτική Ιστορία, τχ 8, εκδ. Περισκόπιο, Αθήνα.
Δημήτριος Λαζογιώργος, Χρυσόστομος Σμύρνης –
Ο Εθνομάρτυς και Άγιος, εκδ. Πελασγός, Αθήνα 1995.
Η Έξοδος – Μαρτυρίες από τις επαρχίες των δυτικών παραλιών
της Μικράς Ασίας, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, Αθήνα 1980.
Νικόλας Νταμόν Παπαδημητρίου
Αναδημοσίευση από: lifo.gr.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου