Τα Χριστούγεννα η εορτή της ανάμνησης της γεννήσεως του Ιησού Χριστού δηλαδή,
αποτελούν την μεγαλύτερη γιορτή του Χριστιανισμού, αποτελώντας ημέρες χαράς
για όλον τον Χριστιανικό κόσμο. Λόγω βέβαια της «οικονομικής εκμετάλλευσης»
και του τεράστιου «οικονομικού τζίρου της εορτής» τα Χριστούγεννα
εορτάζονται πλέον σχεδόν σε όλο τον κόσμο.
Ιχνηλατώντας την ιστορικότητα της εορτής ανακαλύπτουμε ενδιαφέροντα
στοιχεία που αφορούν την ημερομηνία της εορτής, αλλά και συσχετίσεις
με συνήθειες στον αρχαίο κόσμο.
Αναζητώντας την ακριβή ημερομηνία γενέσεως του Ιησού ανακαλύπτουμε ότι
αφενός στην καινή Διαθήκη δεν γίνεται αναφορά για την εορτή Χριστουγέννων
και αφετέρου ότι κανείς από τους Αποστόλους δεν τήρησε την 25η Δεκεμβρίου
ως γενέθλια ημέρα του.
Στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς
γεννήθηκε ο Ιησούς Χριστός,
(υπολογίζεται πως γεννήθηκε μεταξύ του 6 – 2 π. X.)
Υπάρχουν όμως ενδείξεις
που συνηγορούν στην Φθινοπωρινή γέννηση του, και όχι στην χειμερινή.
Το εδάφιο από το Ευαγγέλιο του Λουκά παραδείγματος χάριν αναφέρει:
«Οι ποιμένες ήσαν κατά το αυτό μέρος διανυκτερεύοντες εν τοις αγροίς,
και φυλάττοντες φύλακας της νυκτός επί το ποίμνιον αυτών» (2: 8).
Η φράση αυτή έρχεται σε αντίθεση με τις πρακτικές των βοσκών καθώς
τον χειμώνα λόγω του ψύχους οι ποιμένες δεν διανυκτερεύουν στους αγρούς.
Αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η γέννηση του Ιησού δεν έγινε το Δεκέμβριο
αλλά το Φθινόπωρο εφόσον τα κοπάδια δεν ήταν στις στάνες.
Γνωρίζουμε επίσης ότι η γέννηση συνέπεσε, με την απογραφή, που συνήθως
γινόταν μετά την συγκομιδή, κατά τις αρχές Οκτωβρίου.
Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης επίσης συσχετίζει την γέννηση του Ιησού Χριστού
με την εορτή της «Σκηνοπηγίας», η οποία γινόταν τον Οκτώβριο.
Στην Αγία Γραφή γενέθλιες και ονομαστικές εορτές δεν συνιστούνται.
Στην πραγματικότητα τα Χριστούγεννα δεν συμπεριλαμβάνονται
στις αρχαίες γιορτές της Χριστιανικής Εκκλησίας, και μάλιστα η τήρηση
των γενεθλίων καταδικάζονταν σαν ένα αρχαίο Ελληνικό “ειδωλολατρικό” έθιμο
απεχθές στους Χριστιανούς.
Ημέρα μνήμης των αγίων και μαρτύρων όριζαν αυτή του θανάτου.
Η Καθολική Εγκυκλοπαίδεια αναφέρει σχετικά: «Τα Χριστούγεννα δεν ήταν
ανάμεσα στις πρώτες εορτές της Εκκλησίας.
Ο Ειρηναίος και ο Τερτυλλιανός την παραλείπουν από τους καταλόγους
των εορτών» Έτσι Τα Χριστούγεννα ως εορτή των γενεθλίων του δεν γιορτάζονταν
τα πρώτα 300 χρόνια.
Η καθιέρωση της 25ης Δεκεμβρίου ως ημέρα των Χριστουγέννων έγινε στη Ρώμη
από τον Πάπα Ιούλιο τον Α, τον 4ο μ.χ. αιώνα, μετά από έρευνα που έγινε
στα αρχεία της Ρώμης για την χρονιά επί Αυγούστου απογραφής, και κατόπιν
υπολογισμών βάση των Ευαγγελίων.
Ένα στοιχείο που λήφθηκε υπόψη είναι η φράση
από το κατ’ Ιωάννη γ’30 «Εκέινον δει αυξάνειν, εμέ ελατούσθαι»
Στην πραγματικότητα όμως αυτό συνέβη διότι η συγκεκριμένη ημερομηνία
συνέπιπτε με τις αρχαίες εορτές του Χειμερινού Ηλιοστασίου
και την «Επιστροφή» του Ηλίου.
Έκτοτε ο Χριστός όφειλε να είναι ο Ήλιος ο δίδων το φως εις τον κόσμο.
Πριν εορταζόταν στις 6 Ιανουαρίου μαζί με τη βάπτιση του Ιησού (Θεοφάνια).
Αργότερα το έθιμο πιθανολογείται ότι μεταφέρθηκε στην Ανατολή, πιθανόν
από τον Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό το 378-381 περίπου μ.Χ.
Ο Ιωάννης Χρυσόστομος (345-407 μ.Χ.) σε ομιλία του για τη γέννηση του Χριστού,
αναφέρει ότι είχε αρχίσει στην Αντιόχεια να γιορτάζονται τα Χριστούγεννα
στις 25 Δεκεμβρίου.
Το σίγουρο είναι ότι την εποχή του Ιουστινιανού, τον 6ο αιώνα, ο εορτασμός
των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου είχε εξαπλωθεί σχεδόν σε όλη την Ανατολή.
Ας αρχίσουμε και τις αναφορές μας και σε αρχαιότερα των Χριστουγέννων
χρόνια (υπολογίζεται πως ο Ιησούς γεννήθηκε μεταξύ του 6 – 2 π. X.)
Τα Κάλαντα του Τριέσπερου, ευθέως από τους Αρχαίους Χρόνους,
ακόμα τραγουδιούνται στην Κύπρο σε ορισμένα ορεινά χωριά.
Τα παραθέτουμε σε καθομιλουμένη ελληνική γλώσσα!!!
Καλήν εσπέραν άρχοντες,
αν είναι ορισμός σας
Ηλίου τη θεία γέννηση να πω στ’ αρχοντικό σας.
Απόλλων άρχοντα θεέ,
έλα ξανά κοντά μας συ φωτοδότη Βασιλιά,
φώτισε την καρδιά μας.
Λιώσε τα χιόνια στα βουνά
ζέστανε τα πλατάνια
φέρε μας γέλια και χαρά,
ειρήνη και ζωντάνια.
Στο σπίτι αυτό που μπήκαμε
οι εστίες να μη σβήσουν
κι όλοι οι νοικοκυραίοι
του χίλια χρόνια να ζήσουν
Στη θέση των «Χριστουγέννων», οι πρόγονοί μας εόρταζαν
το λεγόμενο «Τριέσπερον», μία εορτή η οποία γενικεύεται
από τους ελληνιστικούς χρόνους κι εντεύθεν, προς τιμήν των πυρφόρων
και ηλιακών θεοτήτων Ηρακλέους (ο οποίος κατά τον Κορνούτο ορίζεται
ως «ο εν τοίς όλοις Λόγος καθ’όν η Φύσις ισχυρά και κραταιά εστί
και απεριγένητος ούσα, μεταδοτικός ισχύος
και τοίς κατά μέρος και αλκής υπάρχων») και Ηλίου.
Το «Τριέσπερον» ξεκινούσε με το Χειμερινό Ηλιοστάσιο
(τη νύκτα της 21ης προς την 22α του Δεκεμβρίου,
τη μεγαλύτερη δηλαδή νύκτα του έτους) και κορυφωνόταν
με την αναγέννηση του φωτοδότη Ηλίου (τη νύκτα της 24ης προς 25η,
όταν η ημέρα έχει ήδη μείνει «στάσιμη» επί 3 ημέρες μετά το Ηλιοστάσιο
και αρχίζει πλέον να μεγαλώνει).
Αργότερα, με την επιβολή της κρατικής ηλιολατρίας από τον Ρωμαίο
αυτοκράτορα Αυρηλιανό, το ελληνικό «Τριέσπερον» επισκιάσθηκε
(κατά μίμηση της περσικής λατρείας του Θεού Μίθρα που εόρταζε και αυτή
την γέννηση του Θεού στις 25 Δεκεμβρίου) από την «επίσημη» ρωμαϊκή εορτή
του «Ανίκητου Ήλιου» («Sol Invictus»).
Η «Ημέρα της Γεννήσεως του Ανίκητου Ηλίου» («Dies Natalis Solis Invicti»),
η στιγμή δηλαδή που ο ακατάβλητος Ήλιος, έχοντας θριαμβεύσει επάνω
στο σκοτάδι της «bruma» (βλέπε κατωτέρω), αρχίζει να ανέρχεται δυναμικά
και υπερήφανα στον ουράνιο θόλο, είχε, φυσικά, ως προεόρτιο τη νύκτα
του Χειμερινού Ηλιοστασίου, όταν ετιμάτο σιωπηρώς
η Θεά του Κάτω Κόσμου Αντζερόνα (Angerona, Dea Tacita),
προστάτης των νεκρών και προσωποποίηση της Θελήσεως,
της Εσωτερικής Φωνής, της Ενοράσεως και της Σιωπής, στα λεγόμενα «Ντιβάλια»
ή «Αντζερονάλια» («Divalia» ή «Angeronalia», βλ. Claudio Rutilio,
«Η Θεολογία των Ρωμαίων»).
Τα «Divalia» έκλειναν τις λεγόμενες «σύντομες ημέρες» («brevissimi dies», «bruma»)
που σηματοδοτούσαν την ολοκλήρωση της ηλιακής διαδρομής μέσα στον ενιαυτό.
Ο Sol «Invictus» συνέχισε να λατρεύεται ως Ανώτατος Θεός και καθοδηγητής
της οργανωμένης κοινωνίας και των Ρωμαίων αυτοκρατόρων μέχρι την εποχή
του Κωνσταντίνου, ο οποίος άρχισε την βασιλεία του ως τυπικός ηλιολάτρης.
Υπάρχουν νομίσματα ως το 324 μ.α.χ.χ. που εμφανίζουν τον Κωνσταντίνο
να δοξάζει τον Sol ως «Πηγή της Αυτοκρατορικής Δυνάμεως»,
μόνον δε κατά τα τελευταία χρόνια της βασιλείας του οι αναφορές στον Sol
και τις άλλες εθνικές θεότητες εξαφανίστηκαν από τα νομίσματα.
Η εορτή πάντως του «Sol Invictus» επικαλύφθηκε με τη σειρά της αμέσως μετά
την επικράτηση του Χριστιανισμού (4ος αιώνας, με απόφαση του Πάπα Ιουλίου)
από τα γνωστά μας «Χριστούγεννα» (που έως τότε υπολογίζονταν
στις 6 Ιανουαρίου -ημερομηνία που στην Ανατολή παρέμεινε μέχρι τουλάχιστον
τη βασιλεία του αυτοκράτορα Γιουτπράβδα, ελληνιστί
Ιουστινιανού-, ή στις 19 Απριλίου, ή στις 20 Μάιου κατ’ άλλους,
ενώ στο «Pascha Compustus» του 243 μ.α.χ.χ. η «γέννηση» του Τζεσουά
ορίζεται στις 28 Μαρτίου).
Η μετέπειτα χυδαία ιδιοποίηση του ελληνικού «Τριεσπέρου» δεν εμπόδισε φυσικά
τους πιο σκληροπυρηνικούς απολογητές της νέας Θρησκείας να περιγελούν
τους Εθνικούς, κατά την προσφιλή τους πρακτική,
ακόμη και κατά τον 3ο αιώνα μ.α.χ.χ. (!!), ως τάχα… ανόητους που εόρταζαν
γενέθλια Θεών (Αρνόβιος, περίπου 296 μ.α.χ.χ.).
Προχριστιανικές θεογεννήσεις (ηλιακών ή / και σωτηριακών Θεών) :
25 Δεκεμβρίου
* Άδωνις (κυπριακός, συριακός και ελληνορωμαϊκός Θεός.
Στη λεγόμενη «Βηθλεέμ» που σημαίνει «Οίκος του Άρτου» υπήρχε
πανάρχαιος Ναός του Αδώνιδος που λειτουργούσε ακόμη
και την εποχή των Αντωνίνων, δηλαδή τον 2ο μ.α.χ.χ. αιώνα)
* Ταμμούζ (βαβυλωνιακός Θεός)
* Ντουμούζι (σουμεριακός Θεός)
* Μίθρας (παρσικός Θεός)
* Βέλλενος (κελτικός ηλιακός Θεός που οι Ρωμαίοι εταύτισαν με τον Απόλλωνα)
* Έρκλε (ετρουσκικός ηλιακός Θεός)
* Άττις (φρυγικός και ευρύτερα μικρασιατικός Θεός)
* Ηρακλής (Έλλην ηλιακός Θεός)
* Όντιν (ο ύπατος, εκπολιτιστής και φιλάνθρωπος σκανδιναβο-γερμανικός Θεός,
από τις εορτές του οποίου προέρχονται τα υποτιθέμενα «χριστιανικά» έθιμα
του στολισμένου ελάτου και του «Αγιοβασίλη»)
* Μπάλντερ (σκανδιναβο-γερμανικός ηλιακός, θνήσκων και ανασταινόμενος Θεός)
* Λουπέρκους (ιταλιώτικος, ηλιακός Θεός)
* Ντάζμπογκ (σλαβονικός Θεός)
* Γιαρίλο (σλαβονικός ηλιακός Θεός της χαράς της ζωής
και της νεότητος -«jaru» = «νεότης»)
* Σάουλε (λιθουανή, ηλιακή Θεά)
Χρίστος Καψάλης
Πηγές:
Claudio Rutilio «Θεολογία των Ρωμαίων», Αθήναι 1997
Βλάσης Γ. Ρασσιάς «Εορτές και Ιεροπραξίες των Ελλήνων»,
Αθήναι 2000 (β έκδοση)
Robertson John M. «Pagan Christs», Λονδίνο 1903
Otto Walter F. «Διόνυσος. Μύθος και Λατρεία», Αθήναι 1991
Λεκατσάς Παναγής «Η Καταγωγή Των Θεσμών, Των Εθίμων,
Και Των Δοξασιών», Αθήναι 1951
Jackson G. John «Pagan Origins Of The Christ Myth», Τέξας 1991 (γ έκδοση)
Steve Wyler «Ηλιακά Σύμβολα», Αθήναι 1998
Λέτσας Ν. Αλέξανδρος «Μυθολογία Της Γεωργίας», τόμοι 1-3, Θεσσαλονίκη 1951
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου