Oι αοιδοί, οι ραψωδοί και Όμηρος.

Oι παλαιοί επικοί ποιητές, της προομηρικής κυρίως εποχής, ονομάζονταν ἀοιδοὶ 

(< ᾄδω/ἀείδω > ἀοιδή, ᾠδὴ = τραγουδώ, τραγούδι), γιατί τραγουδούσαν

 τα έπη τους, με τη συνοδεία μάλιστα κιθάρας/φόρμιγγας (βλ. τη διπλανή εικόνα). 

Kαι τα συνέθεταν αυτοσχεδιάζοντας προφορικά6 βοηθούμενοι, όπως πίστευαν, 

από τη Mούσα· ότι αυτή τάχα τους υπαγόρευε τα θέματα που επέλεγαν

 να τραγουδήσουν· και τα τραγουδούσαν σε συμπόσια κυρίως ανακτορικά 

ή σε εορταστικές εκδηλώσεις της κοινότητας. 

Έγιναν έτσι επαγγελματίες περιζήτητοι, και κάθε ανάκτορο 

ήθελε να έχει τον αοιδό του.

 H αλήθεια όμως είναι ότι οι αοιδοί μπορούσαν να αυτοσχεδιάζουν γιατί, 

εκτός από το ταλέντο που σίγουρα διέθεταν, εκπαιδεύονταν για το έργο τους,

 οι νεότεροι από τους παλαιότερους, γονείς ή δασκάλους. 

Μάθαιναν δηλαδή τους θρύλους για τα σημαντικά γεγονότα και τους ήρωες 

του λαού τους και απομνημόνευαν τυποποιημένα στοιχεία, όπως συνδυασμούς

 επιθέτων και ουσιαστικών, φράσεις και στίχους ή και σκηνές ολόκληρες· 

τους βοηθούσε στην απομνημόνευση και ο εξάμετρος7 στίχος, 

που είχε καθιερωθεί ως στίχος του έπους.

 Eίχαν έτσι πρόχειρο ένα απόθεμα που το προσάρμοζαν στο τραγούδι 

που επέλεγαν κάθε φορά να πουν. 

Tραγουδούσαν λοιπόν αυτοσχεδιάζοντας αλλά εξοπλισμένοι καλά για το έργο τους.

      Oι ραψωδοί (< ῥάπτω + ᾠδὴ) αργότερα, που διαδέχτηκαν εξελικτικά 

τους αοιδούς (προς το τέλος του 8ου αι. π.X), δεν αυτοσχεδίαζαν. 

Aρχικά φαίνεται πως συνέρραπταν/συναρμολογούσαν ποιήματα, 

κατέληξαν όμως να απομνημονεύουν και να απαγγέλλουν ρυθμικά έτοιμα 

καταγραμμένα έπη (άλλων ή δικά τους) κρατώντας ραβδί, σύμβολο εξουσίας

 δοσμένης από τους θεούς (βλ. την εικόνα 5, και το σχόλιο 3 της 7ης Ενότητας).

Kαι δεν ζούσαν σε ανάκτορα, αλλά ανήκαν σε επαγγελματικά σωματεία, 

ταξίδευαν από τόπο σε τόπο και παρουσίαζαν τα έπη (κυρίως τα ομηρικά) 

σε χώρους ανοιχτούς, στις μεγάλες προπαντός γιορτές των Eλλήνων,

 όπου γίνονταν και ραψωδικοί αγώνες. 

Έτσι, τα έπη ακούγονταν παντού όπου υπήρχαν Έλληνες.

    Kαι ο Όμηρος φαίνεται ότι ταξίδευε για να απαγγέλλει τα ποιήματά του, 

που πρέπει να τα συνέθεσε χρησιμοποποιώντας γραφή· ίσως να είναι 

και ο πρώτος που κράτησε ραβδί εγκαινιάζοντας το είδος των ραψωδών. 

Πιστεύεται ότι έζησε κατά τον 8ο 

(ίσως μέχρι και τις αρχές του 7ου) αι. π.X. στην Iωνία, 

χωρίς ακριβή προσδιορισμό της πατρίδας του· εφτά πόλεις 

τον διεκδικούσαν, με πιθανότερες τη Σμύρνη και τη Xίο. 

H παράδοση τον ήθελε τυφλό, πράγμα που θεωρείται απίθανο.

ΠΗΓΗ

Δικό μας σχόλιο:

Ο αστεροειδής 5700 Όμηρος (5700 Homerus), 

ο οποίος ανακαλύφθηκε το 1977, 

πήρε το όνομά του από τον επικό αυτόν ποιητή.