Όλες τις ώρες δύσκολα που ο λαός περνάει.

Στήναν χορό, στα ξέφωτα, μπροστά στον καπετάνιο
τα παλικάρια κυκλικό, με ταμπουρά, φλογέρες
Τα λόγια στα τραγούδια τους στίχοι απ’ τον Φεραίο,
τον Τσοπανάκο και πολλά που πρόσθεταν δικά τους.

Στίχους λένε πως πρόσθεταν πολλοί καπεταναίοι
κι ο Μακρυγιάννης το ‘κανε μα κι ο Κωλοκοτρώνης.
Μα κάπως έτσι κι έγιναν δημοτικά τραγούδια
που σώζονται στις μέρες μας κι ακόμη τραγουδάμε.

Όλες τις ώρες δύσκολα που ο λαός περνάει
θυμάται την παράδοση κι αυτή τον εμψυχώνει.
                              Πάν Καρτσωνάκης

 

Με το καριοφίλι, την πένα και τον ταμπουρά

Με το καριοφίλι, την πένα και τον ταμπουρά κερδήθηκε ο αγώνας. 

Ο ταμπουράς μάλιστα, αυτό το ελληνικό παραδοσιακό όργανο, συντρόφευε

 πολλούς αγωνιστές της επανάστασης του 1821, σύμφωνα με μαρτυρίες. 

Οι μελωδίες του τους έδιναν κουράγιο και δύναμη.

 Ο στρατηγός Μακρυγιάννης κουβαλούσε πάντα επάνω του τον ταμπουρά του. 

Μια ιστορία λέει πως στην πολιορκία της Αθήνας, 

εκείνο τον Σεπτέμβριο του 1826, ο Γκούρας και οι άλλοι οπλαρχηγοί 

αντιστέκονταν με σθένος και, όταν έπεσε η νύχτα και ο Μακρυγιάννης 

τους κάλεσε κουρασμένους στο οχυρό του, έπιασε τον ταμπουρά του και άρχισε

 να χαϊδεύει με τα δάχτυλά του τις τρεις διπλές χορδές του οργάνου 

και να τους τραγουδάει. 

Εκείνη ήταν η νύχτα που ο Μακρυγιάννης αυτοσχεδίασε και τραγούδησε 

το θρυλικό μοιρολόι, «Ο ήλιος εβασίλεψε και το φεγγάρι εχάθη».

 Σήμερα, ο ταμπουράς που αποδίδεται στον Μακρυγιάννη φυλάσσεται 

στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

 Την ιστορία για το παραπάνω μοιρολόι την γνωρίζουμε 

από τα απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη.

 Αλλά και ο άλλος μεγάλος ήρωας του ’21, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης 

προσάρμοζε σε γνωστά δημοτικά τραγούδια δικά του λόγια ανάλογα

 με την περίσταση και τα τραγουδούσε στα παλληκάρια του.
Η φλογέρα, το νταούλι, ο μπαγλαμάς, ο ταμπουράς, η πίπιζα, η λύρα, 

το τουμπερλέκι και το λαούτο ήταν τα όργανα 

που συνόδευαν τα κλέφτικα τραγούδια.

 Οι ραψωδοί ακολουθούσαν το ασκέρι στις μάχες και εμψύχωναν τα παλικάρια. 

Γνωστός ο Τσοπανάκος από τη Δημητσάνα που ακολουθούσε τον Νικηταρά 

και του σκάρωσε το κλέφτικο «Στα τρίκορφα μες στη κορφή»

 και αναφέρεται στη μάχη του Βαλτετσίου.

 Τα τραγούδια αυτά τα «Κλέφτικα» καλλιέργησαν τη συλλογική μνήμη,

 συνέβαλαν στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης και ταυτότητας

 αλλά και της αίσθησης τοπικής ιδιαιτερότητας όσο κανένα άλλο είδος 

της λαϊκής καλλιτεχνικής δημιουργίας.

ΠΗΓΗ